Om met het beleid gericht te kunnen inspelen op de toegankelijkheid van de huisartsgeneeskunde in een regio, is het belangrijk om een goed zicht te krijgen op zowel het aanbod van als de vraag naar huisartsengeneeskunde. Daarom startte in 2021 een studieproject met Domus Medica, UGent en VIVEL om een set van meetbare en relevante indicatoren samen te stellen.
Een eerste fase van dit studieproject is intussen voltooid. Via 2 proefprojecten in de huisartsenkring IJzerstreek en Westkust en de Huisartsenvereniging Regio Turnhout werd uitgetest welke indicatoren gemeten kunnen worden en hoe dat kan verlopen (via bevragingen, dataverzameling uit bestaande databanken, GDPR…).
57 indicatoren
De proefprojecten kwamen tot een set van 57 indicatoren over de zorgvraag en het aanbod en een eerste analyse hoe je die kan verzamelen. Indicatoren over het aanbod gaan bijvoorbeeld over het zorgaanbod in de omgeving waarin een huisarts werkt, eigenschappen van zijn of haar praktijk en infrastructuur en indicatoren over zijn of haar carrière en werkdruk. Langs de vraagzijde gaan de indicatoren over demografische en socio-economische gegevens.
Het onderzoek in 2 regio’s is nog niet representatief voor heel Vlaanderen, maar dient als basis om de gegevensverzameling te verfijnen. De resultaten tonen het nut aan om ruimer te monitoren en initiatieven te nemen voor de ondersteuning en andere organisatie van de huisartsengeneeskunde. Er staan alvast interessante inzichten in. Zo zegt 60 % van de huisartsen in de 2 studieregio’s dat er bij hen een gedeeltelijke patiëntenstop geldt, bij 13 % geldt een volledige patiëntenstop. In geen enkele praktijk zijn er nog vrije consultaties. Wel doen zo goed als alle praktijken (96,6%) nog aan huisbezoeken en kunnen patiënten bij dringende zaken (patiënt contacteert de praktijk op een maandag voor 12u) nog dezelfde dag een afspraak krijgen (95,7%). Bijna 6 op de 10 huisartsen zeggen dat de werkdruk zwaar begint te wegen (44%) of onhoudbaar begint te worden (15,4%). Drie kwart van de huisartsen is niet van plan om hun praktijk stop te zetten, 1 op 4 is dat wel van plan binnen een termijn van 5 jaar. In 6 op de 10 praktijken is minstens 1 onthaal- of administratief medewerker aan de slag en in 3 op de 10 huisartsenpraktijken is minstens 1 praktijkverpleegkundige tewerkgesteld.
Verder verfijnen
Domus Medica en UGent hebben nu de opdracht gekregen om de set van indicatoren verder te verfijnen tot een meer beperkte set van de meest relevante indicatoren voor het beleid en om de meetprocedures voor die indicatoren op punt te stellen. De registratielast voor de huisartsen moet daarbij zoveel mogelijk beperkt worden. De vervolgstudie met 3 extra testregio’s moet resulteren in een definitief draaiboek voor Vlaanderen (fase 2 van het project). Intussen bereidt het Agentschap Zorg en Gezondheid een dataplatform voor, waarop de indicatorendata verzameld en verwerkt kunnen worden.
Dr. Roel van Giel, voorzitter Domus Medica, is enthousiast over het project: “Dankzij de steun van Vlaams minister Crevits heeft Domus Medica samen met de vakgroep volksgezondheid en eerstelijnszorg en de vakgroep geografie van de UGent een permanent meetinstrument ontwikkeld dat de zorgvraag en het zorgaanbod voor heel Vlaanderen tot op wijkniveau in kaart kan brengen. Hierdoor kunnen we het huisartsentekort permanent monitoren en ondersteuningsinstrumenten ontwikkelen op maat van iedere regio. Na 2 succesvolle proefprojecten in de huisartsenkring IJzerstreek en Westkust en de Huisartsenvereniging Regio Turnhout wordt het meetinstrument op korte termijn verder uitgetest in 3 andere huisartsenkringen. In het voorjaar van 2023 zal het project tot slot over heel Vlaanderen uitgerold worden (fase 3 van het project).”
Domus Medica is alvast verheugd dat er nu een permanent monitoringsysteem komt: “Het is de eerste keer dat we op zo een grote schaal een dergelijk verfijnd meetinstrument kunnen ontwikkelen. Bovendien kan deze technologie later ook gebruikt worden voor andere zorgberoepen in de eerste lijn. We moeten ervoor zorgen dat iedere burger in Vlaanderen steeds bij een huisarts maar ook bij andere zorgberoepen in de eerste lijn terecht kan.”
We bedanken alvast de partners die mee hun schouders zetten achter dit belangrijke project. Het Agentschap Zorg en Gezondheid stelt middelen ter beschikking waardoor onderzoeksmedewerkers, onder supervisie van professor Sara Willems van Quality and Safety Ghent, extra expertise kunnen aanleveren om samen met Domus Medica en VIVEL de applicatie te ontwikkelen.
Voor meer informatie over dit project kunt u terecht bij gert.merckx@domusmedica.be.
Het rapport van fase 1 van het project (december 2021-oktober 2022) kan u hieronder raadplegen.
Lokale voorbeelden van (nood)oplossingen voor een toegankelijke huisartsgeneeskunde
In veel regio's in Vlaanderen is nu actie vereist om alle burgers toegang te kunnen blijven geven tot huisartsgeneeskunde. Domus Medica verzamelde initiatieven van huisartspraktijken, kringen en gemeenten uit verschillende regio's met (tijdelijke) noodoplossingen die de toegankelijkheid van de huisartsenzorg bewaken. Deze praktijkvoorbeelden kunnen u inspireren of ondersteunen om in afwachting van de ontwikkeling van de applicatie - een essentiële stap om die toegankelijkheid op Vlaams niveau duurzaam uit te bouwen - in uw regio actie te ondernemen.
- Een gedeelde 'dagwacht' met de huisartsen in Merchtem
- Een huisartsenpraktijk met een wisselende "arts van overflow"
- Noodpunt 2060 in de stad Antwerpen
- Huisartsenhulppost in het WZC in Wissekerke
- Een website voor burgers in de Kempen 'ikzoekeenhuisarts.be'
- Een kringbevraging in Mortsel rond de continuïteit van zorg
Het overzicht van alle praktijkvoorbeelden vindt u hier terug
Bevraging huisartsenkringen i.v.m. het draagvlak voor de voorgestelde vragenlijsten aan huisartsenpraktijken en huisartsen
Deze kennisclip dient als voorbereiding voor het interview in uw huisartsenkring i.v.m. de gedragenheid van de voorgestelde vragenlijsten aan huisartsenpraktijken en huisartsen. Het geeft u in 8 minuten een duidelijk zich op het project ‘toegankelijkheid huisartsgeneeskunde’, zodat u als huisartsenkring geïnformeerd aan het interview kan starten.
