Digitaliserisering: een vloek of een zegen? In plaats van met de patiënt bezig te zijn, dwalen de ogen van de huisarts af naar zijn computerscherm. Niet voor niets… moderne huisartsensoftware is onmisbaar in de hedendaagse praktijkvoering. Dr. Tom Lambrechts – voormalig ondervoorzitter van Domus Medica en voormalig senior arts van het expertisedomein ICT & eHealth – verwoordt het als volgt: “Zonder stethoscoop is lastig, maar zonder EMD ben ik verloren.” Een goed EMD-pakket biedt enorme meerwaarde, maar welke prijs staat hier tegenover?
Het Elektronisch Medisch Dossier (EMD) is de software die huisartsen gebruiken voor de registratie, het beheer en de verwerking van patiëntengegevens. Waar een EMD-software oorspronkelijk niet meer was dan een digitale versie van het papieren dossier, bieden huidige pakketten tal van interne functionaliteiten en externe koppelingen waardoor alle patiëntinformatie uit het dossier kan worden (her)gebruikt voor communicatie en gegevensdeling, administratieve afhandeling en facturatie, beslisondersteuning en populatiemanagement, etc. Belangrijke voorwaarden hierbij zijn kwaliteitsvolle registratie alsook éénheid van taal & technische standaardisatie.
Ondanks de grote meerwaarde voor de huisarts, stellen bepaalde leden zich vragen bij de licentiekost die jaar na jaar stijgt. We proberen dit op een eerlijke en transparante manier in de juiste context te plaatsen, en gingen hierover ook in gesprek met enkele EMD-aanbieders.
Evolutie dankzij homologatie
Circa 30 jaar geleden ontstonden de eerste digitale medische dossiersystemen; elk ontwikkeld als monodisciplinair softwarepakket voor één type zorgverlener, zonder mogelijkheden of ambitie om gegevens uit te wisselen met collega's of andere systemen. Tot op de dag van vandaag zijn quasi alle dossiersystemen nog steeds monodisciplinair, en bouwt iedere zorgactor een eigen dossier op. Aanvullend werden in het laatste decennium tal van koppelingen gerealiseerd om gegevens tussen al die monodisciplinaire systemen te kunnen delen: vb eHealthBox, Vitalink, hubs, Recip-e, MyCareNet, etc.
Om doorontwikkeling van deze medische dossiersystemen te stimuleren, wordt door het federale eHealth-platform een lijst van homologatiecriteria bepaald waaraan softwarepakketten dienen te voldoen. Deze criteria beogen voornamelijk informatieveiligheid en aansluiting bij de functionele behoeften van zowel zorgverleners als de overheid.
Deze homologatieverplichting heeft enerzijds geleid tot een consolidatie van de markt (survival of the fittest), en heeft er anderzijds toe bijgedragen dat het EMD van de huisarts is geëvolueerd van een eenvoudig monodisciplinair registratiesysteem naar een volwaardige tool voor ondersteuning bij consult en multidisciplinaire samenwerking. Hoewel er absoluut nog ruimte is voor verbetering – waar Domus Medica samen met de EMD-leveranciers verder aan werkt – stellen we vast dat de dossiersystemen van huisartsen aanzienlijk voorlopen op andere beroepsgroepen, waar vaak geen homologatie bestaat.
Een stijgende licentiekost
Zoals hierboven beschreven worden de homologatiecriteria steeds strenger, waardoor de kwaliteit van de EMD-pakketten stijgt. De laatste jaren zijn tal van nieuwe functionaliteiten ontwikkeld en koppelingen met externe diensten gerealiseerd; zoals bvb elektronisch medicatie voorschrijven, barometers, Mult-eMediatt, eForms, etc. Ook voor de komende maanden en jaren zitten er nog veel nieuwe ontwikkelingen in de pipeline: het verwijsplatform, beslisondersteuning en digitale aangifte overlijden. Daarnaast wordt ingezet op functionaliteiten die interessante opportuniteiten bieden om aan de slag te gaan met taakdelegatie en populatiemanagement. Deze uitbreidingen verhogen de zorgkwaliteit en -efficiëntie. Anderzijds vergt dit significante investeringen.
In aanvulling op deze functionele uitbreidingen, zijn de EMD-aanbieders achter de schermen volop bezig aan voorbereidingswerken om een verplichte overstap richting SNOMED-CT en FHIR mogelijk te maken. Dit moet ervoor zorgen dat gezondheidsgegevens in de nabije toekomst naadloos kunnen vloeien tussen allerlei platformen die vandaag andere coderingssystemen en technische standaarden gebruiken. Verder werd bij de aanbieders fors geïnvesteerd in extra servers en stabiliteit (quasi alle problemen op maandag ochtend zijn verholpen), alsook in ISO-certificering en cybersecurity. Een onvermijdelijke, doch stevige, investering die moeilijk terug te verdienen is.
Naast uitbreiding van functionaliteiten en optimalisatie worden de software-ontwikkelaars – net als u en ik – geconfronteerd met de gevolgen van inflatie. Kosten voor huur, energie, automatische salarisindexering en leverancierscontracten stijgen.
Corilus, de aanbieder van CareConnect GP, heeft de strategische keuze gemaakt om modules die eerder optioneel waren meer op te nemen in de basislicentie omdat ze overtuigd zijn dat die van meerwaarde zijn voor het merendeel van hun klanten: afgelopen jaar de geavanceerde tarificatie-module, en dit jaar het gebruik van de mobiele applicatie. Men maakt deze keuze om een meer veelzijdige software aan te bieden en zo al hun klanten maximaal te ondersteunen. Keerzijde van de medaille is dat de klant minder keuzevrijheid heeft om op een meer modulaire manier een product samen te stellen, en bepaalde functionaliteiten en/of dienstverlening niet af te nemen en zo kosten te besparen.
De combinatie van bovenstaande investeringen en kosten dienen te worden bekeken in de lokale context, de Vlaamse (Belgische) markt van amper een zakdoek groot. Niet alleen de homologatie maar ook deze kleine markt heeft ertoe geleid dat verschillende EMD-aanbieders uit het verleden vandaag niet meer bestaan. Recent heeft ook Nexuzhealth een huisartsensoftware op de markt gebracht, en ook MediPortal werkt naast ‘Mediris voor wachtposten’ ook aan een huisartsenpakket. Concurrentie binnen de markt is goed, maar heeft zeker ook nadelen wanneer forse investeringen door een beperkt aantal klanten dient te worden gedragen.
Waar homologatie de softwarepakketten naar een hoger niveau stuwt, worden huisartsen via de geïntegreerde praktijkpremie gestimuleerd om maximaal gebruik te maken van het EMD en de gekoppelde eGezondheidsdiensten, en op die manier kwaliteits- en efficiëntiewinst te realiseren. Deze jaarlijkse premie tot 6000€ kan worden aangewend om de kosten voor EMD-software te drukken.
Gedeelde belangen van huisartsen en EMD-aanbieders
Domus Medica ervaart – evenals enkele verenigingen van andere zorgberoepen – dat de overheid de stem van de zorgverlener in het bepalen van homologatiecriteria steeds vaker links laat liggen. Hierdoor worden er aan de EMD-aanbieders soms eisen opgelegd die geen rechtstreeks of niet voldoende voordeel opleveren voor de huisarts. Dit betekent dat er geld verloren gaat, en minder ontwikkeltijd resteert om werk te maken van ontwikkelingen waar de huisarts echt behoefte aan heeft.
Daarom bundelt Domus Medica de krachten met de verschillende artsensyndicaten en de EMD-aanbieders om gezamenlijk druk te zetten om hogere prioriteit te geven aan de bezorgdheden op het terrein. We zijn er immers van overtuigd dat huisartsen en EMD-leveranciers hetzelfde doel hebben: kwalitatieve patiëntenzorg ondersteund door ontwikkelingen waar de huisarts echt iets aan heeft, die de werkdruk bij huisartsen kunnen verlagen en die op gebruiksvriendelijke manier geïntegreerd kunnen worden in de software en de praktijkorganisatie.
Conclusie
Rekening houdende met inflatie en een ruimer aanbod in de basislicentie, durven we daarom stellen dat er vandaag geen sprake is van overdreven prijsstijgingen bij de EMD’s. Wel heeft de strategische keuze van Corilus om hun product/dienstverlening minder modulair aan te bieden een impact op de prijs, met name voor gebruikers die een goedkopere software verkiezen boven een meer veelzijdig product. Vanuit dat perspectief dient dergelijke strategie van een aanbieder steeds meegenomen te worden in de keuze van een EMD-pakket.
Vanuit Domus Medica voegen we hier bovendien graag aan toe dat storingen die u ervaart in uw EMD vaak niet (rechtstreeks) te wijten zijn aan gebreken bij uw EMD-software. Belgische eHealth wordt georganiseerd via een uitgebreid en complex ecosysteem van medische dossiersystemen, ICT-platformen, processen en actoren, waarbij het correct functioneren van iedere afzonderlijke schakel cruciaal is. Door die complexiteit loopt het soms fout en is het vaak niet evident om te achterhalen waar en waarom het exact misgaat. We zijn ons ervan bewust dat dit bij huisartsen een grote bron van frustratie is, en pleiten daarom bij de verantwoordelijke instanties voor meer monitoring van iedere afzonderlijke component, een overkoepelend dashboard voor storingen, en automatische back-up systemen.
Wil Rijnen
Expertisedomein-verantwoordelijke ICT & eHealth