Hoe moet een arts handelen wanneer hij wordt geconfronteerd met een patiënt die slachtoffer is van onwettig politiegeweld? En wat is de rol van het medisch attest bij de bewijsvoering? De Nationale Raad van de Orde der Artsen boog zich over deze problematiek.
In een advies van december vorig jaar ging de Nationale Raad van de Orde der Artsen reeds dieper in op de samenwerking tussen de politie, het openbaar ministerie en artsen. Hierin wordt uiteengezet hoe artsen en politie kunnen samenwerken met respect voor ieders finaliteit en bevoegdheden. In dat advies wordt vertrokken vanuit de premisse dat elke beroepsgroep zijn bevoegdheden in eer en geweten uitoefent. Er is dan ook geen aandacht besteed aan eventuele misbruiken, zoals onwettig politiegeweld. Naar aanleiding van een rapport van Police Watch, het waarnemingscentrum voor politiegeweld van de Liga Voor Mensenrechten, boog de Nationale Raad zich over de vraag hoe een arts moet handelen wanneer een patiënt aangeeft slachtoffer te zijn van onwettig politiegeweld.
Slachtoffers van onwettig politiegeweld kunnen bij diverse instanties een klacht indienen (de Dienst Intern Toezicht, het Vast Comité van Toezicht op de politiediensten, de Algemene Inspectie, de lokale ombudsdienst, het Kinderrechtencommissariaat, het Interfederaal gelijkekansencentrum Unia of het parket). Bij het indienen van een klacht is een belangrijke rol weggelegd voor het attest waarin een arts neerschrijft welke letsels hij heeft vastgesteld. De patiënt moet immers de bewijzen kunnen aanbrengen. De Nationale Raad benadrukt dat het attest moet worden opgesteld volgens de geldende deontologische regels.
In principe bezorgt de arts de patiënt de medische documenten die hij nodig heeft, wanneer de vraag wordt gesteld door een patiënt. Elke arts wordt verondersteld bekwaam te zijn om de externe letsels van een patiënt te beschrijven. Acht de arts zich niet bekwaam, dan is hij verplicht de patiënt hierover in te lichten en hem door te verwijzen naar een andere arts. Is de patiënt omwille van zijn verwondingen handelingsonbekwaam, bijvoorbeeld wanneer hij in een coma ligt, dan wordt het attest afgeleverd aan diens wettelijke vertegenwoordiger. Het attest kan ook onder gesloten omslag worden bezorgd aan de procureur des konings. De arts noteert in het patiëntendossier dat hij een attest heeft opgesteld, wat de inhoud ervan is en aan wie het attest is bezorgd.
Het medisch attest moet duidelijk, nauwkeurig en volledig zijn. De letsels moeten gedetailleerd beschreven worden: het type letsel (schaving, kneuzing, hematoom, scheurwonde, steekwonde, snijwonde enzovoort), de afmetingen, de kleur, de vorm, de omvang, de precieze anatomische locatie en de diepte. Het is aangewezen foto’s toe te voegen aan het attest of deze te bewaren in het patiëntendossier. Het attest maakt een onderscheid tussen de objectieve vaststellingen door de arts en de subjectieve klachten van de patiënt. In geen geval bepaalt de arts wat de letsels heeft veroorzaakt of wie ze heeft toegebracht. Het medisch attest vermeldt ook het aantal dagen van arbeidsongeschiktheid.
Het is geen taak van de arts om een geschiktheidsattest af te leveren voor verhoor of opsluiting. Een dergelijke vraag van de politie mag worden geweigerd. In bepaalde situaties kan de politie aanwezig zijn bij de zorgverlening. Dat moet worden toegelaten wanneer de politie oordeelt dat de patiënt een bedreiging vormt voor de fysieke integriteit van de arts. Is de patiënt slachtoffer geworden van onwettig politiegeweld, dan compliceert dat de situatie. De Nationale Raad heeft begrip voor het argument van privacy, maar beveelt toch aan de aanwezigheid van de politie te dulden omdat het voor een arts moeilijk is in te schatten of zijn eigen integriteit in gevaar is. De arts kan bij een sterk vermoeden van onwettig politiegeweld wel vragen of de politie de behandelruimte even wil verlaten. Deze vraag en de eventuele aanwezigheid van de agent worden in het patiëntendossier genoteerd. Wanneer de politie van oordeel is dat de patiënt geboeid moet blijven, moet de arts die beslissing respecteren. Enkel wanneer het geboeid laten van de patiënt de zorgverlening hindert, kan de arts zich hiertegen verzetten.
Filip Ceulemans