Tussen 2000 en 2018 daalde het aantal sterfgevallen door suïcide in Vlaanderen met 26%. Daarmee is de doelstelling van het actieplan dat liep tot 2020, gehaald. Omdat het aantal gevallen van suïcide hoog blijft, formuleert Vlaanderen een nieuwe doelstelling: 10% minder suïcide tegen 2030.
“De evaluatie van de vorige actieplannen toont aan dat suïcidepreventie werkt”, zegt prof. Gwendolyn Portzy van het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP). Het werk is echter niet af en door het invullen van de hiaten en noden wil de Vlaamse overheid het aantal suïcides nog verder laten dalen. In het nieuwe actieplan zijn zowel nieuwe acties opgenomen als al bestaande acties verder uitgewerkt. De acties zijn onderverdeeld in enkele strategieën.
De eerste strategie focust op suïcidepreventie bij de hele bevolking. Dat gebeurt door deskundigheidsbevordering en psycho-educatie aan alle sleutelfiguren die met medicatie en medicatiebeheer van (mogelijk) suïcidale personen in contact komen. Een bijzondere rol is hierbij weggelegd voor de apotheker vermits de meerderheid van de zelfdodingen thuis gebeurt en bij driekwart van de pogingen medicatie wordt gebruikt. Een tweede luik binnen deze strategie is een versterking van het mentaal welbevinden in het onderwijs.
De tweede strategie is gericht op deskundigheidsbevordering bij professionelen en sleutelfiguren. De deskundigheidsbevordering van (toekomstige) hulpverleners en zogenaamde ‘gatekeepers’ moet ervoor zorgen dat zij sleutelfiguren zijn tussen de doelgroep en de verdere hulpverlening, maar ze spelen ook zelf een belangrijke rol bij het identificeren van risicofactoren of suïcidaliteit en het ondersteunen hiervan. Zij kunnen ook zelf helpen en mensen in een suïcidaal proces ondersteunen, door te laten weten dat ze nabij zijn en door het gesprek hierover ook op een goede manier te kunnen aangaan. Zo spelen ze een essentiële rol in de preventie van suïcide bij kwetsbare doelgroepen.
Een derde strategie focust op suïcidepreventie bij kwetsbare groepen. Daarbij wordt in de eerste plaats gekeken naar werkzoekenden, ouderen en mannen. Specifiek voor deze laatste groep wordt begin 2022 een campagne gelanceerd met bijbehorende website. Werkzoekenden worden als doelgroep beschouwd omdat werkloosheid een grote impact kan hebben op de mentale gezondheid. Bijzondere aandacht binnen deze groep gaat naar jongeren.
Strategie vier is gericht op preventie bij suïcidale personen en ondersteuning van naasten. In dit kader passen een multidisciplinaire richtlijn rond detectie en behandeling van suïcidale gedachten en gedrag bij kinderen en jongeren en een optimale bereikbaarheid van de Zelfmoordlijn 1813. Vanaf 1 december worden de openingsuren van de chatdienst uitgebreid.
Een laatste strategie zet in op postinterventie na suïcide en ondersteuning van nabestaanden. Hier wordt onder meer werk gemaakt van deskundigheidsbevordering en opleiding van hulpverleners die nabestaanden na zelfdoding helpen en een individueel lotgenotencontact.
Filip Ceulemans
