Het aantal nieuwe hiv-diagnoses daalde vorig jaar met maar liefst 9,8% in vergelijking met 2015 en zelfs met 25% wanneer er wordt vergeleken met 2012. Dat deelde het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) deze week mee. Volgens het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) is de daling te verklaren door de combinatie van verschillende preventieve acties.
In 2016 registreerde het WIV 915 nieuwe gediagnosticeerde hiv-infecties. De daling is vooral vastgesteld bij de groepen die het zwaarst door de ziekte getroffen worden: mannen die seks hebben met mannen (MSM) en mannen en vrouwen afkomstig uit Sub-Saharaans Afrika die het virus opliepen via heteroseksuele betrekkingen. Bij MSM stelde het WIV een daling met 8% vast. Zij blijven wel goed voor meer dan de helft (52%) van de nieuwe diagnoses. Bij heteroseksuele mannen en vrouwen daalde het aantal diagnoses tussen 2012 en 2016 met 36%. Van de gediagnosticeerde heteroseksuelen was 44% afkomstig uit Sub-Saharaans Afrika en was 31% Belg.
Dat er minder diagnoses werden gesteld, is geen gevolg van een verminderd aantal tests. Integendeel, het aantal opsporingstests steeg met 5%. Er werden 64 hiv-tests uitgevoerd per 1000 inwoners. Per 1000 uitgevoerde tests werden 1,26 diagnoses gesteld. Ongeveer een derde van hiv-infecties werd laattijdig vastgesteld. Dat is vooral het geval bij heteroseksuelen (43%). Het aantal mensen dat in België leeft met hiv, wordt geschat op 18 758, ofwel 1,7 per 1000 inwoners. Van hen zijn er 15 885 gediagnosticeerd, terwijl 2873 zonder diagnose door het leven gaan. Van alle mensen met hiv is dus 15,3% zich daar niet van bewust.
Volgens het ITG is de daling mogelijk een gevolg van de combinatie van verschillende manieren van preventie die aanslaat. Het succes van de combinatiepreventie steunt op het volhouden van condoomgebruik, makkelijker en vaker testen, snel behandelen en waar nodig preventief pillen inzetten. “De daling die doorzet bij de meest getroffen groepen is goed nieuws en suggereert dat de combinatie van preventiemethodes vruchten afwerpen. De aandacht mag echter niet verslappen. Elke nieuwe hiv-diagnose is er één te veel. Inzetten op preventie en professionele zorg blijven van levensbelang”, zegt prof. Marie Laga, hiv-experte van het ITG.
De komst van aidsremmers veranderde het gezicht van een dodelijke epidemie in België die een chronische aandoening werd. Daarmee nam echter ook de angst om een hiv-infectie op te lopen af. Hiv ging terug de hoogte in. Meer dan ooit was er terug nood aan aandacht voor preventie. De focus van het ITG lag daarbij de afgelopen decennia op preventieonderzoek en het uittesten van nieuwe strategieën op het terrein, in het bijzonder onder de meest getroffen groepen zoals homomannen en Afrikaanse migranten.
Het ITG bedacht in de loop der jaren verschillende manieren om hiv-testen zo laagdrempelig mogelijk te maken. Onderzoek naar het inzetten van een hiv-speekseltest werd recent uitgebreid naar meerdere Europese landen. Het ITG betrekt ook huisartsen om proactief testen aan te bieden bij groepen met een verhoogd risico op hiv. Door frequent te testen wordt de tijd tussen hiv-diagnose en het opstarten van een behandeling met aidsremmers steeds korter. Dat leidt dan weer leidt tot minder infecties. “Personen met hiv die goed behandeld worden, kunnen het virus niet meer doorgeven. Kortom, regelmatig en gericht testen én snel behandelen blijkt goed te werken en dat moeten we verderzetten”, aldus Laga.
In 2015 startte het ITG een onderzoeksproject naar het gebruik van een preventieve pil, PrEP (Pre Exposure Prophylaxis) door homomannen. Sinds juni 2017 wordt deze innovatieve methode terugbetaald voor de groepen die het meeste risico lopen op een hiv-infectie. De volgende jaren zullen leren of PrEP ook daadwerkelijk kan zorgen voor een verdere daling in het aantal nieuwe hiv-diagnoses in België. Dat zal grotendeels afhankelijk zijn van de omkadering en zorg rond PrEP, evenals van het correct gebruik van de preventieve pil.