De Belg is onvoldoende op de hoogte van de beperkingen, de ongemakken en de risico’s van screeningonderzoeken. Een gevolg hiervan is dat velen systematische screening als een belangrijke, zo niet belangrijkste maatregel beschouwen om gezond te blijven. Dat blijkt uit een enquête waarvan Test-Aankoop vandaag de resultaten publiceert. “Screening is niet altijd en niet voor iedereen een feilloze methode om uitsluitsel te geven.”
Voor een aantal types van kanker raadt de overheid systematische screening aan. Bijvoorbeeld een mammografie voor vrouwen tussen 50 en 69 jaar om borstkanker op te sporen, een uitstrijkje bij vrouwen tussen 25 en 65 jaar om te controleren op baarmoederhalskanker en een screening naar colorectale kanker aan de hand van de stoelgang bij iedereen tussen 50 en 74 jaar. Uit de enquête van Test-Aankoop blijkt dat de bevolking erg losjes omspringt met de aanbevelingen van de overheid. Zo liet 21% van de vrouwen al een uitstrijkje nemen voor ze 20 jaar werden en maar liefst 72% van de vrouwen onderging al voor hun 50ste verjaardag een mammografie. 40% liet al een stoelganganalyse uitvoeren voor de aanbevolen leeftijd van 50 jaar. “De angst een bepaalde kanker te ontwikkelen, is een belangrijke drijfveer om een screening aan te vragen. Driekwart van de ondervraagden hoopt via screening de ziekte in een vroeg stadium te kunnen opsporen. De andere 26% hoopt de zekerheid te krijgen dat ze die ziekte niet zullen krijgen. Onderzoeken in het kader van een screening worden zelfs gezien als belangrijke maatregel om gezond te blijven. 66% van de ondervraagden vindt een jaarlijks bloedonderzoek belangrijker om gezond te blijven dan gezond eten en voldoende bewegen.”
Afspreken met de huisarts
Test-Aankoop waarschuwt zowel voor ‘onbetrouwbare’ testen als de PSA-test voor het opsporen van prostaatkanker als voor het te regelmatig doen van een test. “Bij zinvolle tests als het baarmoederhalsuitstrijkje werkt een te hoge frequentie het risico op foute resultaten in de hand. Het is met andere woorden geen goed idee om die test stelselmatig elk jaar te laten uitvoeren.” Uit de enquête blijkt dat in 11% van de gevallen waarbij de ondervraagde positief testte, het om een vals alarm bleek te gaan. Test-Aankoop vindt tevens dat er wat misloopt met de informatieverstrekking rond screenings. “Tussen 49% en 86% van de mensen die een colonscopie, een stoelgangonderzoek, een uitstrijkje of een mammografie lieten uitvoeren, kreeg geen informatie over de risico’s, de beperkingen en de psychische gevolgen van deze screenings. Ook de overheid is in dit bedje ziek: op de uitnodiging voor de screening op colorectale kanker worden de risico’s van het onderzoek vaak geminimaliseerd of zelfs verzwegen.”
In plaats van een overdreven screeningscultuur pleit test-Aankoop voor een preventieplan op maat. “Een goede gezondheid is in de eerste plaats het gevolg van een gezond leven: voldoende bewegen, gezond eten, matig zijn met alcohol, niet roken, enz. Het is niet zinvol de huisarts te vragen met vaste tussenpozen een hele reeks onderzoeken uit te voeren op zoek naar allerlei mogelijke kwalen. Dat is geen goede medische praktijk. Het is beter om samen met de huisarts een persoonlijk preventie- en screeningsplan op te stellen op basis van het profiel van de patiënt (leeftijd, geslacht, persoonlijke en familiale antecedenten)”, besluit Test-Aankoop.