Hoewel Vlaanderen al vele jaren heel wat gratis kankerscreenings aanbiedt, gaat nog steeds een niet onaanzienlijk deel van de bevolking niet in op het aanbod. Enkele proefprojecten gaan na of dat percentage via ‘community-projecten’ met lokale besturen kan worden opgekrikt.
In 2021 werden in Aartselaar, Brakel en Zele community-projecten met lokale besturen opgestart om het aantal personen dat zich preventief laat testen op kanker te verhogen. Al snel werd duidelijk dat het in de nasleep van de coronapandemie niet het ideale moment was om deze projecten op te starten. De lokale besturen hadden andere prioriteiten. Daarom besliste de Vlaamse overheid de projecten te laten doorlopen in 2022 en 2023 en dat niet enkel in de oorspronkelijke drie gemeenten, maar in meerdere proefgemeenten én gekoppeld aan een proces- en effectevaluatie. De evaluatie van de lokale acties is toevertrouwd aan het Centrum voor Kankeropsporing en het Belgisch Kankerregister. Zij zullen specifiek aandacht hebben voor de impact op de respons van ‘nooit-deelnemers' gedurende en kort na de interventie. De zes bijkomende gemeenten zijn Alken, Diepenbeek, Hasselt, Herk-de-Stad, Rijkevorsel en Zonhoven. Zijn de resultaten van de proefgemeenten positief, dan kan het project volgend jaar in heel Vlaanderen worden uitgerold.
Vorig jaar werd in Tienen een bijkomend proefproject uitgevoerd binnen het bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker. Ook hier onderzocht het Centrum voor Kankeropsporing wat de impact is op de respons van ondergescreende of onregelmatige deelnemers gedurende of kort na de interventie en dat in vergelijking met de respons een jaar eerder. Het Centrum voor Kankeropsporing startte vorig jaar gesprekken op met meerdere ziekenfondsen om te kijken of er ook elders ‘community-projecten mogelijk zijn en of de ziekenfondsen hier een leidende rol willen opnemen in lokale, kleinschalige sensibilisatie- en informatieacties. De resultaten van de projecten worden afgewacht om ook dit verder uit te rollen in Vlaanderen.
Het Belgisch Kankerregister stuurt driemaandelijks een exclusielijst door naar het Centrum voor Kankeropsporing, waarmee het individuele dossier in de screeningsdatabank Heracles wordt aangevuld met de datum van de laatste deelname en de aanduiding of de persoon in kwestie definitief uitgesloten wordt voor verdere screening. Er wordt een module uitgewerkt zodat Heracles aan GMD-houdende huisarts de datum en het laboratoriumresultaat van het laatste uitstrijkje zal aanleveren via het EMD. Zo zal de huisarts op een eenvoudige manier een lijst kunnen trekken van de ondergescreende patiënten binnen het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker in de eigen praktijk. In eerste instantie wordt deze module uitgetest bij huisartsen die meewerken aan de ESSAG-trial. Dit onderzoek onder leiding van prof. dr. Sara Willems (UGent) ging begin deze maand van start. Bij en positieve evaluatie wordt de module uitgerold over alle Vlaamse GMD-houdende huisartsen. Op termijn kan de aanpak ook uitgebreid worden naar andere bevolkingsonderzoeken.
Filip Ceulemans
