Vorige week vond in de Oostenrijkse hoofdstad Wenen de Europese Wonca-conferentie plaats, de hoogmis van de huisartsgeneeskunde. Voor een van de meest opmerkelijke ‘keynote lectures’ zorgde de Britse Iona Heath. Zij hield een warm pleidooi om als huisarts soms ‘niets te doen’.
De wereld is anno 2012 een stukje hectischer dan pakweg twintig of dertig jaar geleden. Ook huisartsen lopen zichzelf soms voorbij in de voortdurende ratrace van het leven. Van de huisarts verwacht men vaak dat hij steeds handelt, steeds ‘iets’ doet. Nochtans is het volgens de Britse huisarts Iona Heath goed om af en toe als antidotum voor dit stressvolle bestaan ‘niets te doen’. De medische praktijk van de huisarts wordt daar volgens haar alleen maar beter van.
Wanneer zij het heeft over de kunst van het nietsdoen, bedoelt ze niet letterlijk dat de huisarts niets moet doen. Hij moet wel iets anders, op het eerste gezicht minder actief, doen. Wanneer er een patiënt voor de huisarts zit, kan het nietsdoen vijf vormen aannemen. In de eerste plaats ‘luisteren en noteren’. “Dat is en blijft erg belangrijk voor de huisarts. Patiënten leggen bij huisartsen hun diepste zielenroerselen bloot. Daar mag de huisarts eventjes voor gaan zitten en luisteren.” De tweede vorm van ‘nietsdoen’ is nadenken. “Heeft de patiënt een diagnose nodig? Zal een diagnose de patiënt vooruithelpen? Waar heeft de patiënt nood aan?”
De derde vorm van ’nietsdoen’ is misschien wel de moeilijkste: wachten. “Als huisarts moeten we soms de moed hebben om te wachten, om af te wachten en te zien wat de natuur doet. Dat druist wel regelrecht in tegen de huidige cultuur van overacting en medicalisering”, aldus Heath. De vierde vorm van ‘nietsdoen’ is het getuige zijn van wat er met de patiënt gebeurt. “De huisarts moet aanwezig zijn, naast zijn patiënt staan.” De vijfde vorm van ‘nietsdoen’ ten slotte is het voorkomen van schade. “Uit een studie uitgevoerd in de Verenigde Staten blijkt dat de helft van de Amerikaanse huisartsen vindt dat ze hun patiënten te veel zorg geven. Een resultaat dat tot nadenken stemt”, aldus Iona Heath. Zij besloot haar uiteenzetting met de uitspraak dat “nietsdoen iets zeer actiefs” is.