Wetenschappelijk instituut Sciensano telde vorig jaar 5192 sterfgevallen meer dan verwacht mocht worden. Daarmee ligt de oversterfte dubbel zo hoog als gemiddeld in de jaren 2015 tot 2019, maar een pak minder hoog dan in 2020.
In de periode van 2015 tot 2019 bedroeg de oversterfte in ons land gemiddeld 2% per jaar. In 2020 liep dat door de COVID-19-pandemie op tot 17,5%. Vorig jaar nam dat percentage opnieuw af volgens de gegevens die wetenschappelijk instituut Sciensano verzamelde. Met 5192 sterfgevallen meer dan de voorspelde 106.197 overlijdens bedraagt de oversterfte 4,9%.
Verdere analyse van de cijfers levert enkele eigenaardigheden op. Zo stelt Sciensano in de leeftijdsgroep van de 85-plussers geen oversterfte, maar wel een ondersterfte van 0,6% vast. Er stierven in deze leeftijdscategorie 291 mensen minder dan verwacht. Vooral bij vrouwen is het fenomeen opmerkelijk: 397 sterfgevallen minder dan verwacht (-1,4%). De leeftijdsgroep hier net onder (65 tot 84 jaar) vertoont dan weer de hoogste oversterfte met 4905 bijkomende sterfgevallen (+11,1%). In de leeftijdsgroep van 15 tot 64 jaar werden 1320 bijkomende sterfgevallen vastgesteld (+9,1%). De oversterfte ligt over de leeftijdscategorieën heen hoger bij mannen (+7,9%) dan bij vrouwen (+3%). Regionaal komt vooral Wallonië er bekaaid af met 2826 bijkomende sterfgevallen (+7,9%). In Brussel (+5,7%) en Vlaanderen (+4,3%) ligt het percentage duidelijk lager.
Sciensano ziet drie grote oorzaken voor de hogere oversterfte. In de eerste plaats is er de voortdurende COVID-19-pandemie. Op het einde van de tweede, derde en vierde golf en bij het begin van de vijfde golf werd telkens een stijging vastgesteld. Ongeveer 7% van de sterfgevallen in 2021 zijn te wijten aan COVID-19. Tijdens de derde en de vierde golf liep dat op tot 13%. Tijdens de eerste en de tweede golf van de pandemie in 2020 was dat respectievelijk 46% en 39%.
Een tweede factor, die echter slechts in geringe mate meespeelde, is de hitte. Omdat de zomer van 2021 niet meteen als de beste zomer ooit de geschiedenis zal ingaan – in Ukkel werd geen enkele keer de kaap van 30° Celsius gehaald – werd er amper oversterfte vastgesteld in de zomer. Een specifieke dag met veel oversterfte is 16 juli 2021. Die dag overleden er 58 mensen meer dan de verwacht op een totaal van 313. De oversterfte die dag valt samen met de overstromingen die (vooral het zuiden van) het land teisterden.
Filip Ceulemans