Themadossier Vaccinaties en immunisaties

Het nut van vaccinaties moet beoordeeld worden vanuit een preventief denkkader.

Binnen het Expertisedomein Preventie en Gezondheidsbevordering hanteren we daarom het criterium dat we enkel die preventieve activiteiten aanraden waarvan het nut bewezen is met de sterkste wetenschappelijke onderbouwing, meer specifiek door CEBAM gevalideerde richtlijnen.

Hieronder vindt u alle informatie, nuttige tools en interessante bronnen die u helpen bij het voorbereiden en organiseren van de najaarsvaccinatie 2024 (griep en covid) in uw huisartsenpraktijk.

Bij verdere vragen over de najaarsvaccinatie 2024 kunt u steeds een kijkje nemen op onze FAQ-pagina of mailen naar najaarsvaccinatie@domusmedica.be.

Webinar najaarsvaccinatie 2024

Op dinsdag 27 augustus was er een webinar over de "Najaarsvaccinatie 2024: griep en covid"​​​​. Hier vindt u de opname:

Toolbox

Ook dit jaar stelden we een toolbox samen die u kunt gebruiken bij de voorbereiding van de covid- en griepvaccinaties in uw praktijk. De toolbox bevat alle praktische informatie rond de najaarsvaccinatie 2024.

Volgende informatie kunt u terugvinden in de toolbox:

• Timing vaccinatie
• Doelgroep
• Organisatievorm covidvaccinatie
• Geschatte tijdsinvestering per prik
• Uitnodiging
• Bestelprocedure
• Bewaring en vervaldatum
• Registratie
• Vergoeding

Covid

Aangepast covidvaccin

Het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) heeft in juli haar goedkeuring gegeven voor het nieuwe, aangepaste vaccin Comirnaty JN.1 van Pfizer/BioNTech. De JN.1-subvariant verschilt in meer dan 30 mutaties in het spike-eiwit vergeleken met XBB.1.5, dat werd gebruikt voor de aangepaste COVID-19-vaccins van 2023.

Bestellen

Covidvaccins kunt u bestellen via het bestelplatform van Vaccinnet.

Dit is mogelijk vanaf:

• 2 september 2024 voor woonzorgcentra
• 9 september 2024 voor andere vaccinatoren

Kinderen en jongeren

Kinderen tussen 6 maanden en 4 jaar

Voor kinderen tussen 6 maanden en 4 jaar is vaccinatie mogelijk via één van de 6 pediatrische centra. Als huisarts kunt u hiervoor doorverwijzen naar:

• UZ Gent
• UZ Leuven
• UZ Antwerpen
• UZ Brussel
• Virga Jesse ziekenhuis Hasselt
• AZ Delta Roeselare

Kinderen tussen 5 en 11 jaar

Kinderen tussen 5 en 11 jaar kunnen voor vaccinatie doorverwezen worden naar een specifieke plaats binnen de eerstelijnszone (dit wordt later nog gecommuniceerd) of in één van de pediatrische centra.

Jongeren tussen 12 en 18 jaar

Voor de vaccinatie van jongeren tussen 12 en 18 jaar kunnen dezelfde covidvaccins gebruikt worden als voor volwassenen. Alle vaccinatoren kunnen zelf de kinderen vaccineren, er is geen doorverwijzing nodig.

Mensen met allergie voor mRNA-vaccin

Mensen met een allergie voor het bestanddeel in mRNA-vaccins of die eerder ernstig hebben gereageerd op een covidvaccin, hebben de mogelijkheid zich te laten vaccineren met een alternatief covidvaccin. Hiervoor kunt u hen doorverwijzen naar één van de 13 referentiecentra voor allergieën.

Griep

Beschikbare griepvaccins

• “Standaardgedoseerde” quadrivalente vaccins: α-RIX-Tetra® (GSK), Influvac Tetra® (Mylan EPD) en Vaxigrip Tetra® (Sanofi).
• “Hooggedoseerd” quadrivalent vaccin: Efluelda® (Sanofi). Dit vaccin bevat per influenzastam 60 µg antigeen, in plaats van 15 µg antigeen zoals in de momenteel beschikbare “standaardgedoseerde” vaccins

Advies HGR

Hieronder citeren we het advies van de HGR voor de vaccinatie tegen griep tijdens het winterseizoen 2024-2025:

“Hoewel er aanwijzingen zijn dat HD-vaccins een betere VE hebben dan SD-vaccins, zijn de beschikbare gegevens en studies beperkt en van lage tot matige bewijskracht. Daarom geeft de HGR momenteel geen voorkeur voor het universele gebruik van het HD-vaccin, maar raadt aan dat arts en patiënt samen op individuele basis een keuze maken voor het HD-vaccin, rekening houdend met de RIZIV-terugbetalingscriteria.”(HGR NR.9831, juni 2024).

Bestellen

WZC en andere instellingen voor langdurige zorg kunnen griepvaccins bestellen via Vaccinnet. Voor andere vaccinatoren, zoals de huisartsen, is dit niet mogelijk.

Dit wil zeggen dat de patiënt vooraf zelf het vaccin dient af te halen bij de apotheek. Dit kan zonder voorschrift voor de standaardgedoseerde quadrivalente vaccins. Voor het hooggedoseerde quadrivalente vaccin dient de arts een voorschrift en aanvraag te doen via hoofdstuk IV.

Richtlijn influenza

Influenzavirussen zijn verantwoordelijk voor een aanzienlijke morbiditeit en mortaliteit, voornamelijk in de winter tijdens seizoensepidemieën. Het virus treft 5 à 15% van de wereldbevolking en veroorzaakt 500.000 overlijdens per jaar. In België telt men de laatste jaren, tijdens het hoogtepunt van de epidemie, tussen de 300 en 1000 grieppatiënten per 100.000 inwoners.

Het griepvaccin en hygiënische maatregelen worden beschouwd als de belangrijkste bescherming tegen de ziekte en de complicaties ervan.

De richtlijn geeft aan voor welke patiënten griepvaccinatie nuttig kan zijn.

In 2021 doorzochten we recente internationale richtlijnen over griepvaccinatie. Hieruit kunnen we besluiten dat er voorlopig geen reden is om de richtlijn te herzien.

Andere nuttige documenten

Naast de toolbox zijn er nog andere documenten die u kunt raadplegen ter ondersteuning van de organisatie van de najaarsvaccinatie 2024.

• sjabloon_uitnodigingsbrief_najaarsvaccinatie_2024.pdf
• Opleidingsmateriaal ‘Toegang tot Vaccinnet vragen’
• Info- en campagnemateriaal
• Laat je vaccineren: herfstvaccinatie covid en griep
• Kennisclip recall queries voor covid- en griepvaccinaties
• Communicatie bijwerkingen
• Instructiefilmpje queries in Daktari
• Instructiefilmpje queries in CareConnect
• Handleiding queries in HealthOne
• bestelbon_vaccinatie_covid_apotheek_arts.pdf

In het kader van de preventie van ernstige RSV-infectie en hospitalisatie bij zuigelingen keurde federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke recent de terugbetaling van het monoclonale antilichaam Nirsevimab (Beyfortus™) goed. Bijgevolg is RSV-immunisatie bij jonge kinderen mogelijk vanaf het najaar 2024.

Vanuit een samenwerking tussen huisartsen (Domus Medica en SSMG) en kinderartsen (BVK-SBP en Belgian Academy of Paediatrics) werken we aan de communicatie rond deze campagne. Daarnaast is er een Paediatric RSV Prevention Task Force opgericht bestaande uit verschillende stakeholders.

Hieronder voorzien we u van eenduidige informatie gebaseerd op wat er al geweten en bevestigd is. Deze informatie is afkomstig van verschillende officiële bronnen. In de komende weken zal deze pagina geüpdatet en aangevuld worden wanneer nodig.

Bij verdere vragen kan u steeds contact opnemen via vragen@domusmedica.be of info@baop.be (Belgian Academy of Paediatrics).

Productinformatie

In het kader van de preventie van ernstige RSV-infectie en hospitalisatie bij zuigelingen zijn er in 2024 in België twee beschermende middelen beschikbaar. We adviseren u om uw patiënten hierover te informeren om zo de jongsten in onze maatschappij te beschermen:

1. Pasgeborenen en zuigelingen: immunisatie met het monoclonale antilichaam nirsevimab (Beyfortus™). De terugbetaling werd door federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke goedgekeurd voor een proefperiode van twee jaar (RSV-seizoen 2024-2025 en seizoen 2025-2026), voor alle prematuren en a-terme jonge zuigelingen, met of zonder risicofactoren.
2. Zwangere vrouwen: vaccinatie met Abrysvo™ tussen de 28ste en 36ste zwangerschapsweek én bij een vermoedelijke bevallingsdatum tijdens het RSV-seizoen 2024-2025 (oktober – maart). Er is op dit moment geen terugbetaling voor dit vaccin.

1. Nirsevimab (Beyfortis™)

Het product

• Naam: Nirsevimab (Beyfortus™) – Sanofi (bijsluiter)
• Is geen vaccin, maar een monoclonaal antilichaam. Vaccin als term mogen we hier dus niet gebruiken.
• Is een eenmalige intramusculaire inspuiting per seizoen
• Het biedt bescherming voor 5 tot 6 maanden
• Het vermindert het risico op ernstig verloop van RSV-infectie, waaronder noodzaak tot ziekenhuisopname
• Heeft een goed veiligheidsprofiel (zoals bestudeerd bij fase 2/3 studies bij meer dan 10.000 preterm en aterm geboren zuigelingen)
• Is bijna volledig terugbetaald en kost de ouder(s):
  • 12 euro
  • 8 euro bij verhoogde tegemoetkoming
• Algemene preventieve niet-farmacologische adviezen ter preventie van RSV en andere luchtweginfecties blijven uiteraard gelden.

Dosering

• <5kg LG: 50mg intramusculair
• >5kg LG: 100mg intramusculair

Hoe moet dit product bewaard worden?

Het is belangrijk de ouders hierover te informeren indien ze het product zelf bij de apotheek afhalen.

• Bewaren in de koelkast
• Niet in de vriezer bewaren
• Maximum 8u tussen 20 – 25 °C
• Niet schudden
• Niet aan hitte blootstellen
• De voorgevulde spuit in de buitenverpakking bewaren ter bescherming tegen licht

Wie komt in aanmerking voor dit product?

• Elk kind geboren vanaf 1 april 2024
• Elk kind geboren tijdens het RSV-seizoen 2024-2025 (november – maart)
• Het kind beschikt over een geldig Belgisch rijksregisternummer.

Toediening praktisch

Het kind kan via verschillende wegen het product toegediend krijgen:

• Bij pasgeborenen kan dit tijdens het verblijf op materniteit
• Via een consultatie pediatrie van het ziekenhuis of tijdens een consultatie in de privépraktijk.
• Via de huisarts
• In Vlaanderen zal Kind & Gezin enkel informeren (Waarom vaccineren voor, tijdens en na de zwangerschap | Laat (allesovervaccineren.be), maar niet immuniseren. In Wallonië zal ONE zowel informeren als immuniseren.

Gelijktijdige toediening met vaccins

• Aangezien nirsevimab een monoklonaal antilichaam is, met een passieve immunisatie specifiek tegen RSV, wordt niet verwacht dat het interfereert met de actieve immuunrespons op gelijktijdig toegediende vaccins.
• Er is beperkte ervaring met gelijktijdige toediening van vaccins. Wanneer nirsevimab tijdens klinische onderzoeken werd gegeven met routinematige kindervaccins, was het veiligheids- en reactogeniciteitsprofiel van het gelijktijdig toegediende regime vergelijkbaar met dat van de kindervaccins die alleen werden gegeven. Nirsevimab kan gelijktijdig met kindervaccins worden gegeven.
• Nirsevimab mag met geen enkel vaccin in dezelfde spuit of injectieflacon worden gemengd.
• Wanneer het gelijktijdig wordt toegediend met injecteerbare vaccins, moeten de injecties worden gegeven met aparte spuiten en op verschillende injectieplaatsen.

Aandachtspunten

• Terugbetaling is alleen van toepassing indien de moeder tijdens de zwangerschap het RSV-vaccin Abrysvo™ NIET gekregen heeft. Zie uitzonderingen advies HGR, december 2023 Nr 9760

• Goedkeuring dient te gebeuren door toestemming van de adviserend geneesheer via Hoofdstuk 4, hetzij elektronisch (CIVARS), hetzij via papieren document.

Vanaf wanneer is Nirsevimab (Beyfortis™) beschikbaar bij de apotheek?

Vanaf 1 oktober 2024 is het product beschikbaar (volgens de producent).

Vanaf wanneer starten met het toedienen van de producten?

• Pasgeborenen in het RSV-seizoen: na geboorte op de materniteit.
• Kinderen geboren vanaf 1 april 2024: vanaf 1 oktober mogelijk van zodra het product beschikbaar is, en ten laatste op 31 oktober. In functie van een goede bescherming en terugbetaling is het belangrijk om dit zo snel mogelijk te doen, voor de start van het RSV-seizoen (november 2024).

Waar registreren?

Aangezien dit geen vaccin is, is het niet mogelijk om dit in Vaccinnet te registeren. Daarom is het aangewezen dit te registeren in het Globaal Medisch Dossier en de ouders goed te informeren over de immunisatie van het kind.

2. Abrysvo™

Het product

• Naam: Abrysvo™ - Pfizer (bijsluiter)
• Is een vaccin
• Is een eenmalige intramusculaire inspuiting bij de zwangere vrouw tussen de 28ste en 36ste zwangerschapsweek
• Aangemaakte antistoffen worden via de placenta doorgegeven
• De baby is beschermd voor 5 tot 6 maanden na de geboorte
• Het vermindert het risico op ernstig verloop van RSV-infectie, waaronder noodzaak tot ziekenhuisopname
• Het product kost 185 euro en wordt niet terugbetaald. Het is volledig ten laste van de patiënt.
• Algemene preventieve niet-farmacologische adviezen ter preventie van RSV en andere luchtweginfecties blijven uiteraard gelden.

Wie komt in aanmerking voor dit product?

• Elke zwangere vrouw met een vermoedelijke/uitgerekende bevallingsdatum tijdens het RSV-seizoen (november – maart)
• De vrouw beschikt over een geldig Belgisch rijksregisternummer.

Timing vaccinatie

• Vaccinatie tussen de 28ste en 36ste zwangerschapsweek (opgelet met te vroeg vaccineren, waardoor de bescherming voor de pasgeborene verlopen is)

Aandachtspunten

• Bij keuze voor het moederlijke vaccin heeft de pasgeborene geen recht meer op terugbetaling van nirsevimab (Beyfortus™). Zie uitzonderingen advieHGR, december 2023 Nr 9760
• Dit vaccinwordt niet terugbetaald. Het product kost 185 euro en is volledig ten laste van de patiënt
• Een voorschrift van de huisarts of gynaecoloog is noodzakelijk

Vanaf wanneer is Abrysvo beschikbaar bij de apotheek?

Het product is reeds beschikbaar bij de apotheek.

Waar registreren?

Bij toediening van dit vaccin, dient dit geregistreerd te worden in Vaccinnet.

Wat kunt u nu al doen als huisarts?

Aangezien het product volgens de producent pas beschikbaar is vanaf 1 oktober, heeft het kabinet Vandenbroucke bevestigd dat de start van het RSV-seizoen officieel gezet wordt op 1 november 2024 (*onder voorbehoud van de definitieve goedkeuring van het Verzekeringscomité op 9 september). Bijgevolg is de tijdspanne relatief kort om de catch-up groep (zuigelingen geboren vanaf 1 april 2024) nog te immuniseren voor de start van het RSV-seizoen. Desalniettemin kunt u als huisarts nu al een aantal zaken opnemen ter voorbereiding van deze immunisatiecampagne.  

• Uw zwangere patiënten en/of de ouders van uw pediatrische patiënten die in aanmerking komen voor immunisatie proactief contacteren en informeren over de mogelijkheden. Om deze laatste doelgroep te identificeren kunt u zelf queries laten lopen in uw EMD (voorwaarden: geboren vanaf 1 april 2024 en beschikken over een Belgisch rijksregisternummer). Om ouders van de doelgroep te informeren en uit te nodigen voorzien wij een modelbrief die u zelf kunt aanpassen naar uw eigen werking. U kan deze hieronder downloaden en aanpassen:

• Een immunisatieafspraak inplannen voor uw pediatrische patiënten tussen 1 oktober 2024 en ten laatste 31 oktober 2024. Het is aangewezen om deze afspraak zo vroeg mogelijk in oktober in te plannen (van zodra het product beschikbaar is), zodat zuigelingen optimaal beschermd zijn als het RSV-seizoen start. Ga hierbij het gewicht van de zuigeling na zodat u de juiste dosis kunt aanvragen via hoofdstuk IV en voorschrijven:
  • <5kg: 50mg
  • >5kg: 100mg
• Een aanvraag doen via hoofdstuk IV en een voorschrift maken zodoende dat patiënten het product bij de apotheek kunnen reserveren. Zo kan het kind zo snel mogelijk geïmmuniseerd worden van zodra de antistoffen beschikbaar zijn.
• Contact opnemen met de lokale pediaters om afspraken te maken rond de aanpak van de immunisatie van zuigelingen: wie neemt lokaal welke rol hierin op?

Gezamenlijk standpunt

De huisartsen (Domus Medica en SSMG) en kinderartsen (BVK-SBP en Belgian Academy of Paediatrics) hebben een gezamenlijk standpunt waarbij proactief de campagne van de overheid rond Beyfortus wordt ondersteund.

Drempels en onduidelijkheden

Hoewel de campagne binnenkort van start gaat, zijn er nog enkele drempels die een vlotte en kwaliteitsvolle immunisatiecampagne met een hoog bereik hinderen. AADM heeft de tekortkomingen aangekaart bij kabinet Vandenbroucke. Lees hier meer over.

Nuttige documenten en bronnen

• sjabloon_uitnodigingsbrief_anitlichamen_rsv.pdf
• poster_rsv-campagne_2024-2025_nl.pdf
• poster_rsv-campagne_2024-2025_fr.pdf
• poster_rsv-campagne_2024-2025_eng.pdf
• poster_rsv-campagne_2024-2025_de.pdf
• Belgian Academy of Pediatrics (Baop) - RSV information for healthcare workers
• Alles over vaccineren - RSV

Voor pneumokokken, kan u via het vaccinatieschema terugvinden volgens de aanbeveling van de Hoge Gezondheidsraad (augustus 2022).

Mazelen zijn wereldwijd in opmars, ook in Vlaanderen. Gezien de vraag naar vaccins in heel Europa (snel) is gestegen, vreest men dat bijkomende vaccinleveringen de toegenomen vraag naar MBR-vaccins door vaccinatoren niet snel genoeg kunnen compenseren. Het Departement Zorg communiceerde in juli 2024 een tijdelijke aanpassing van het mazelenbeleid in Vlaanderen. Op deze communicatie kwam een positieve respons waardoor het aantal bestellingen inmiddels genormaliseerd is. Dankzij deze respons kunnen enkele aanpassingen teruggeschroefd worden.

De nodige MBR vaccins voor basisvaccinatie van kinderen worden tijdig voorzien, ondanks een vertraging op de leveringen, en zullen dat ook de komende weken kunnen doen. De vraag naar MBR vaccins is echter in heel Europa verder gestegen. Het blijft daarom belangrijk om de beschikbare vaccins zo efficiënt mogelijk in te zetten. Hierdoor kan het beleid nog niet volledig hersteld worden. De voorraad van de beschikbare vaccins wordt nauwkeurig opgevolgd en adviezen zullen op basis hiervan verder bijgestuurd worden de komende weken.

Advies Departement Zorg - september 2024

Op dit moment wordt terug inhaalvaccinatie van kinderen en jongeren tot de leeftijd van 18 jaar met twee dosissen toegelaten en aanbevolen. Echter bij volwassenen blijft inhaalvaccinatie beperkt tot onbeschermde gezondheidswerkers (1 dosis).

Kinderen blijven immers de meest getroffen groep in de huidige uitbraak, en vormen ook het grootste risico op uitbraken in de toekomst indien ze on(volledig) gevaccineerd blijven.

Departement Zorg kondigt aan dat de prioritering zoals beschreven in juli wordt behouden, met enkele aanpassingen:

• Post-exposure vaccinatie en randvaccinatie rond nieuwe gevallen van mazelen, volgens de richtlijn, is absoluut noodzakelijk, met als enige beperking:
  • Voorlopig slechts een eerste dosis toedienen bij volwassenen die nog niet gevaccineerd zijn; voor kinderen (<18) mag de tweede dosis wel ingepland worden. 
• Het basisvaccinatieprogramma wordt verdergezet zoals het in vorig schooljaar verliep:  
  • eerste dosis MBR voor jonge kinderen (12 maanden)
  • tweede dosis voor leerlingen in het 4e leerjaar (leeftijd 9 jaar), zoveel mogelijk in het najaar
  • volledige inhaalvaccinatie van niet gevaccineerde jongeren (< 18j) met 2 dosissen.
• Inhaalvaccinatie van zorgverleners die onbeschermd zijn tegen mazelen wordt sterk aanbevolen:

  • Bij zorgverleners geboren na 1970 die niet zeker mazelen doormaakten en niet zeker gevaccineerd zijn met minstens één dosis, wordt eerst serologie bepaald (mazelen IgG). Een positieve IgG waarde wijst op bescherming tegen mazelen (gevaccineerd of doorgemaakt). Op basis van dit resultaat kan al dan niet gevaccineerd worden. Voor alle assays gebruikt in laboratoria in Vlaanderen mag u ervan uitgaan dat een positief resultaat, indien dit herleid wordt tot de internationale standaard, boven de afkapwaarde ligt waar bescherming verondersteld wordt (cfr schrijven van juli). Ook hier geldt verder de tijdelijke beperking om momenteel geen tweede dosis toe te dienen. Deze beperkingen worden herbekeken zodra de vaccinvoorraad dit toelaat.

• In de toekomst, indien de vaccinvoorraad uitgebreid kan worden met voldoende extra vaccins, wordt inhaalvaccinatie naar andere doelgroepen voorzien.

In tussentijd wordt er gevraagd om:

• MBR-vaccinaties uit het verleden, die nog niet in Vaccinnet staan, zeker te registreren, zowel voor kinderen als volwassenen;
• Tijdelijk nog geen volwassenen te vaccineren, zelfs als ze nog geen vaccindosis gekregen hebben met uitzondering van zorgverleners;
• Voor kinderen maximaal vaccinaties volgens het programma aan te bieden, ook inhaalvaccinatie met twee dosissen.

Nuttige bronnen

• tijdelijke wijziging mazelenbeleid (laatjevaccineren.be)
• Mazelen (laatjevaccineren.be)