Preventie en re-integratie van langdurige arbeidsongeschikte patiënten 

Hoe langer een werknemer afwezig blijft door gezondheidsproblemen, hoe moeilijker het wordt om opnieuw aan de slag te gaan. Toch willen de meeste werknemers opnieuw beginnen werken. De wetgever voorziet al sinds eind 2016 om die mensen te begeleiden bij hun terugkeer naar de werkvloer, via een re-integratietraject. Hoe verloopt dit in de praktijk? Hoe kan je als behandelend arts hier een rol in spelen? Wat zijn de mogelijke uitkomsten van zo een traject? Wat bepaalt of een traject slaagt of niet?

Op deze website leert u welke de mogelijkheden zijn tot herinschakelen van uw patiënten op hun huidig of ander werk en hoe u de arbeidsarts of adviserend arts van uw patiënt kan vinden en hiermee in overleg kunnen treden. 

1. Algemene wetgeving

Werknemers, werklozen, zelfstandigen en mijnwerkers die door een ziekte of een ongeval niet meer kunnen werken, kunnen recht hebben op een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Hier vindt u uitleg over de verschillende uitkeringsregelingen.

Arbeidsongeschiktheid voor werknemers en werklozen

Arbeidsongeschiktheid van zelfstandigen

2. Rol van de adviserend arts (incl. multidisciplinaire samenwerking)

In de brochure ‘Wie is wie? De expertiseartsen en hun opdracht’ van het Vlaams Patiëntenplatform vindt u meer info over:

3. Rol van de arbeidsarts

De preventieadviseur arbeidsarts heeft als belangrijkste taak het  uitoefenen van toezicht op de gezondheid of op de band tussen arbeid en gezondheid. De onderzoeken  maken het mogelijk om te oordelen of de werknemer zijn werk kan uitvoeren. Hij kan ook op de arbeidspost nagaan of de arbeidsomstandigheden zijn aangepast aan de mogelijkheden van de werknemer, en mogelijke verbeteringen voor stellen. De arbeidsarts maakt meestal deel uit van een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk. Vanwege het beroepsgeheim liggen de wijze en de inhoud van de communicatie met de werknemer, de werkgever, de huisarts, de adviserende arts en controlearts vast. De rol van deze diverse artsen wordt daarin expliciet beschreven.

Preventieadviseur-arbeidsarts

De arbeidsarts is een arts gespecialiseerd in ‘occupational health’ ofwel de relatie tussen gezondheid en werk. Zijn taak is voornamelijk preventief. Daarom wordt hij ook “preventieadviseur-arbeidsarts” genoemd.

Voor welke problemen kan mijn patiënt een afspraak maken met de arbeidsarts? 

Elke werknemer, dus ook uw patiënt, mag zelf een aanvraag doen voor een afspraak bij de arbeidsarts indien hij werkgebonden gezondheidsproblemen ervaart. Dergelijke ‘spontane raadpleging’ kan zelfs zonder dat de werkgever daarvan ingelicht wordt mocht uw patiënt dat verkiezen.

Wat zijn interne / externe diensten?

Interne dienst:

Alle werkgevers moeten in hun onderneming of instelling een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk oprichten die minstens één preventieadviseur telt. 
De hoofdopdracht van die interne dienst is het bijstaan van de werkgever, de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers van de onderneming bij het toepassen van de regelgeving betreffende het welzijn van de werknemers, maar ook het uitvoeren van preventiemaatregelen en -activiteiten.

Externe dienst: 

Externe diensten voor preventie en bescherming op het werk worden opgericht en erkend om de opdrachten uit te voeren die de interne diensten voor preventie en bescherming op het werk niet kunnen uitvoeren.

Hoe weet ik wie de arbeidsarts is?

De patiënt kan dit terugvinden via mijngezondheid.be  onder de rubriek ‘werk en gezondheid’.

Interne dienst:

Externe dienst: 

De patiënt kan zijn/haar externe dienst terug vinden via seed-connect.be. 

Is de patiënt op consultatie dan kan je dit controleren via ID-kaart van de patiënt.

Info voor de patiënt

In een handige brochure van het Vlaams Patiëntenplatform vindt uw patiënt alle nuttige info over de arbeidsarts.

Wettelijk kader arbeidsgeneeskunde

4. Rol van de controle-arts

De controlearts krijgt van de werkgever de opdracht te controleren of een werknemer echt arbeidsongeschikt is door ziekte of een ongeval en of de werknemer dus gewettigd afwezig is van het werk. Hij mag de werknemer gedurende de hele periode van de arbeidsongeschiktheid controleren, niet alleen tijdens de periode van het gewaarborgd loon.

Advies Orde der Artsen omtrent controle-artsen:

Het advies van de Orde der Artsen gaat dieper in op de wetgeving, voorwaarden voor aanstelling tot controle-arts, uitvoering van de controle, conclusie van de controle-arts, overleg met de behandelende arts, verslag van de controle-arts aan de opdrachtgever, arbitrage, en tot slot deontologie en wetgeving.

De Nationale Raad is ook de mening toegedaan dat een arts die controle-opdrachten vervult beroepspraktijk moet bezitten en/of zich moet kunnen beroepen op een speciale en erkende bevoegdheid ter zake.

Info voor de patiënt

In een handige brochure van het Vlaams Patiëntenplatform vindt uw patiënt alle nuttige info over de controle-arts. De brochure geeft een overzicht over alle artsen en hun taken.

5. Deeltijds werk tijdens periode van arbeidsongeschiktheid

Algemeen regime

U bent een werknemer in loondienst of een arbeidsongeschikte werkloze en u wilt tijdens uw periode van arbeidsongeschiktheid werk doen dat aan uw gezondheid is aangepast. In dit geval moet u een toestemming hebben.

Zelfstandig regime

Bent u zelfstandige en wilt u tijdens uw arbeidsongeschiktheid werken? Dan moet u daar de voorafgaande toelating voor hebben. Hou er rekening mee dat het bedrag van uw uitkering kan verlagen.

Vrijwilligerswerk

Als arbeidsongeschikte werknemer mag u vrijwilligerswerk verrichten dat verenigbaar is met uw gezondheidstoestand, zonder uw arbeidsongeschiktheid te beëindigen. Het is de adviserend arts van uw ziekenfonds die moet vaststellen dat het vrijwilligerswerk met uw algemene gezondheidstoestand verenigbaar is.

6. Re-integratie

Dit webinar van 23 maart 2023 gaat in op hoe u re-integratie van langdurig zieke werknemers kan aanpakken in de huisartsenpraktijk.

7. Re-integratie vanuit werkgevers perspectief

Formeel Reïntegratietraject- reintegratieplan

Rol arbeidsarts bij formele traject

Van zodra hij van de preventieadviseur-arbeidsarts een beslissing heeft ontvangen waarin aangepast of ander werk wordt voorgesteld, eventueel in combinatie met een voorstel tot aanpassing van de werkpost (en daartegen door de werknemer geen beroep werd ingesteld), kan de werkgever beginnen aan het opmaken van een re-integratieplan (art. I.4-74, §1). 

Consult voorafgaand aan de werkhervatting: informeel

Het onderzoek bij werkhervatting (art. I.4-34): 

dit onderzoek is verplicht voor de werknemers die onderworpen zijn aan het verplicht gezondheidstoezicht na een afwezigheid van minstens vier opeenvolgende weken afwezigheid wegens een ziekte, ongeval of bevalling. Mits toestemming van de werknemer kan de preventieadviseur-arbeidsarts overleg plegen met de behandelende arts en/of de adviserend arts. Dit onderzoek moet plaatsvinden ten vroegste op de dag waarop het werk wordt hervat en ten laatste op de tiende werkdag daarna. 

Het bezoek voorafgaand aan de werkhervatting

Dit heeft tot doel de preventieadviseur-arbeidsarts in staat te doen stellen om voor de eigenlijke werkhervatting van een al dan niet aan het gezondheidstoezicht onderworpen werknemer aan de werkgever in de mate van het mogelijke een aanpassing van de werkpost voor te stellen teneinde de belasting verbonden aan deze werkpost voor deze werknemer te verminderen. Vanaf de dag van de werkhervatting zal de werknemer zijn reeds aangepaste post dan ook gemakkelijker weer kunnen opnemen. 

Het gaat om een bezoek, het is niet de bedoeling dat er tijdens een medisch onderzoek een oordeel wordt gegeven aangaande geschiktheid of ongeschiktheid van de werknemer. Dat is ook logisch, dit bezoek gebeurt tijdens de periode van ongeschiktheid van de werknemer.  

De werkgever is verplicht alle al dan niet aan het gezondheidstoezicht onderworpen werknemers, ook diegenen die niet langdurig arbeidsongeschikt zijn, voorafgaand te informeren over hun recht om voor dit bezoek in aanmerking te komen.

De volgende procedure is voorzien:  

  • De werknemer die arbeidsongeschikt is, beslist zelf of hij wenst gebruik te maken van een bezoek voorafgaand aan de werkhervatting door rechtstreeks contact op te nemen met de preventieadviseur-arbeidsarts.
  • De werknemer gaat akkoord dat de preventieadviseur-arbeidsarts overleg pleegt met zijn behandelende arts en zijn medisch dossier raadpleegt. Met het akkoord van de werknemer kan de preventieadviseur-arbeidsarts ook contact opnemen met de adviserend arts. Zo kan het zijn dat een werknemer in het kader van een progressieve werkhervatting zoals geregeld in artikel 100, §2 van de gecoördineerde ZIV-wet van 14 juli 1994 het werk geleidelijk wenst te hervatten met akkoord van de werkgever. Indien dit gebeurt buiten het re-integratietraject zoals voorzien in afdeling 6/1 om (bv. indien werkgever en werknemer eenvoudigweg in onderling overleg tot een vergelijk wensen te komen omtrent de aanpassing van het werk of het ander werk), kan de werknemer de preventieadviseur-arbeidsarts vragen om deel te nemen aan dit overleg om de beste manier te vinden om het werk progressief te hervatten. Een contactmoment met de adviserend geneesheer van het ziekenfonds kan hier wenselijk zijn.
  • Het bezoek voorafgaand aan de werkhervatting moet bij de preventieadviseur-arbeidsarts plaatsvinden binnen een termijn van tien werkdagen volgend op de ontvangst van de aanvraag.
  • Tijdens het bezoek bespreekt de preventieadviseur-arbeidsarts met de werknemer zijn gezondheidstoestand en zijn werkpost.
  • De preventieadviseur-arbeidsarts gaat zo spoedig mogelijk de werkpost van de werknemer ter plaatse onderzoeken met het oog op het vinden van de mogelijke oplossingen tot aanpassing en legt vervolgens zijn aanbevelingen aan de werkgever voor door de daartoe voorziene rubriek F van het formulier voor de gezondheidsbeoordeling in te vullen. In dit stadium gaat het dus niet om een beslissing tot al of niet arbeidsgeschiktheid.
  • De werkgever betaalt de verplaatsingskosten van de werknemer voor dit bezoek.

8. Begeleiding door VDAB of partner(s)

VDAB zet sterk in op re-integratie van personen met gezondheidsproblemen.  Ze helpen arbeidsongeschikte  werknemers en werkzoekenden geschikt werk te vinden en te houden en ondersteunen ook werkgevers bij de aanwerving en re-integratie van geschikte medewerkers. Ook arbeidsongeschikte personen kunnen gebruik maken van dezelfde dienstverlening als die voor werkzoekenden. dat gaat van bemiddeling en sollicitatiebegeleiding over opleiding en werkplekleren.  Naargelang de noden van de klant gaan we op zoek naar het meest geschikte aanbod, ook qua intensiteit.  Voor de meer intensieve bemiddeling en competentieversterking doet VDAB beroep op gespecialiseerde partners zoals GTB (gespecialiseerd Team bemiddeling) en GOB's (Gespecialiseerde Opleidings-, bemiddelings- en Begeleidingscentra).
Patiënten kunnen aangemeld worden voor begeleiding door VDAB of partner via hun adviserend- of arbeidsarts.

VDAB: Begeleiding voor wie een gezondheidsprobleem heeft
Info voor de patiënt: Terug aan de slag na ziekte, hoe helpt VDAB me na mijn inschrijving?

9. Socioprofessionele rehabilitatie of heroriëntering

Dit zijn programma’s die arbeidsongeschikte personen de mogelijkheid bieden om competenties te verwerven of te actualiseren met het oog op hun terugkeer naar de arbeidsmarkt.

10. Specifieke trajecten (niet-exhaustieve lijst) oncologie, reumatologie, psychopathologie

Naast het algemene kader weeraandeslag.be voor re-integratie zijn er ook nog heel wat specifiek projecten voor specifieke doelgroepen.

Oncologie

Reumatologie

Alle info over werken met reuma en de mogelijkheden op de werkvloer

Psychopathologie

Uitleg over Individual Placement and Support (IPS-project): Pilootproject van re-integratie aangepast aan werknemers arbeidsongeschikt wegens geestelijke gezondheidsproblemen.

11. Werkgevers: Vlaamse ondersteuningspremie (VOP) voor werkgevers

Als je een kans geeft aan een persoon met een arbeidsbeperking of gezondheidsprobleem, kom je in aanmerking voor een Vlaamse ondersteuningspremie.

12. Contacten

  • Hoe weet ik wie de arbeidsarts is?
    • Vindt uw arbeidsarts en preventieadviseur psychosociale aspecten op het SEED-Connect platform: www.seed-connect.be
  • Hoe kan ik of mijn patiënt contact opnemen met de arbeidsarts?
  • Hoe kan ik contact opnemen met de adviserend arts?
    Dit repertorium omvat de lijst en de contactgegevens van de ziekenfondsen van België, van de gewestelijke diensten en van de gewestelijke geneeskundige centra werkzaam in het kader van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen.
  • VDAB (Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsherscholing): www.vdab.be

13. Varia

14. Heeft u nog vragen?

  • Domus Medica: Gert Merckx; gert.merckx@domusmedica.be
    (via dit contactpunt kan u ook nog sprekers aanvragen voor een gratis vorming ‘trio-overleg arbeidsarts-adviserend arts-huisarts’)
  • Huisarts contactpunt: Peter Hoffman: peterlb.hoffman@gmail.com
    (vragen over specifieke cases die u graag bespreekt met een ervaren collega in deze materie)
Publicatie datum
10 mei 2021
Revisiedatum
09 sep 2022