Het federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) vergeleek de twee pneumokokkenvaccins die in ons land beschikbaar zijn om na te gaan welk vaccinatieschema de senioren optimaal zou beschermen. Het resultaat is verrassend.
Wanneer het seizoen van de griepvaccinatie is aangebroken, stelt zich ook steeds de vraag naar de vaccinatie tegen pneumokokken bij ouderen. De pneumokok was in 2015 verantwoordelijk voor ongeveer vijfduizend ziekenhuisopnames en 430 sterfgevallen. Verder leidt de pneumokok vaak tot gehoorverlies en neurologische stoornissen. Van de meer dan negentig verschillende serotypes van pneumokokken zijn er sommige beduidend vaker voorkomend. Het was er het KCE – samen met de Universiteit Antwerpen – vooral om te doen na te gaan welke van de twee in België beschikbare vaccins voor ouderen het meest efficiënt is.
PPV23 (Pneumovax 23 ®) bestaat sinds de jaren 1980, beschermt tegen 23 serotypes en kost 31,93 euro. Het meer recente PCV13 (Prevenar 13 ®) dekt dertien serotypes en kost 74,55 euro. Dit laatste vaccin werd tussen 2011 en 2015 toegediend aan zuigelingen en wordt voor deze doelgroep nu vervangen door PCV10.
PPV23 beschermt tegen serotypes die goed zijn voor 66% van de ernstige pneumokokkenziekten in België. PCV13 dekt ongeveer 25% van de serotypes. In 2014 adviseerde de Hoge Gezondheidsraad aan om PCV13 te gebruiken en na acht weken interval PPV23, bij iedereen ouder dan 65 jaar en bij mensen met een verhoogd risico op ziekte. Is het vaccin in België voor zuigelingen gratis, dan wordt het voor ouderen niet terugbetaald. Dat verklaart mee waarom het vaccin nooit een groot succes werd en slechts 10% van de 65-plussers zich laat vaccineren.
Na analyse van elle beschikbare gegevens komen het KCE en de Universiteit Antwerpen tot de conclusie dat PPV23 en PCV13 beide het aantal gevallen van pneumokokkenziekte en overlijdens bij de leeftijdsgroep tussen 50 en 84 jaar doen dalen, maar dat niet met zekerheid kan worden bepaald welk vaccin meer impact heeft dan het andere. Bij 85-plussers toonde geen van beide vaccins zijn doeltreffendheid aan. Het KCE besluit dan ook dat er sprake is van een gelijkspel tussen de vaccins.
Toch kwamen het KCE en de Universiteit Antwerpen tot een verrassende conclusie: bij de keuze van het vaccin moet worden rekening gehouden met het effect van de vaccinatie van de zuigelingen. “In een land zoals België, waar alle baby’s bijna allemaal tegen pneumokokken worden gevaccineerd, wordt de ‘natuurlijke’ overdracht van de bacterie daardoor aanzienlijk gewijzigd. De serotypes waartegen het vaccin beschermt, komen minder voor, terwijl de andere serotypes, die niet gedekt worden door het zuigelingenvaccin, net frequenter worden. Resultaat: doordat de Belgische zuigelingen gedurende enkele jaren met PCV13 werden gevaccineerd, komen de serotypes waartegen dit vaccin beschermt, ook steeds minder voor bij de oudere bevolking, en vermindert de impact van het vaccin steeds meer. Anderzijds veroorzaken de elf bijkomende serotypes, waartegen enkel PPV23 beschermt, vandaag meer dan 40% van de meest ernstige pneumokokkenziekten. Daarom gaf de Hoge Gezondheidsraad in 2014 het advies om een vaccinatie met PCV13 te laten volgen door één met PPV23, om zo de mensen ook te beschermen tegen de serotypes die niet worden gedekt door PCV13.” Met deze wetenschap in het achterhoofd, besluit het KCE dat de vaccinatie met PPV23 voor personen tussen 75 en 84 jaar de meest kosteneffectieve strategie is.
Zie ook: Het rapport op de website van het KCE.
Kanttekening: zelfs bij vaccinatie met PPV23 is de kost per gewonnen levensjaar aan de hoge kant
Citaat uit het persbericht van het KCE:
"Een vaccinatie met PPV23 zou gemiddeld 83 000 €, 60 000 € en 52 000 € per QALY kosten, voor de respectievelijke leeftijdsgroepen van 50-64, 65-74 en 75-84 jaar (rekening houdend met de vaccinatiekost en ook met de kost van de vermeden behandelingen).
Kiezen voor PCV13 zou een significatief hogere kost per QALY betekenen: respectievelijk ongeveer 201 000 €, 171 000 € en 338 000 €, voor dezelfde leeftijdsgroepen.
Een bijkomende vaccinatie met PCV13 na PPV23 (aanbeveling Hoge Gezondheidsraad), ipv enkel een vaccinatie met PPV23, zou alleen maar enkele bijkomende hospitalisaties en overlijdens voorkomen. Voor de leeftijdsgroep 75-84 jaar zou de kost per QALY ook hoger liggen dan 500 000 €.
Een QALY (Quality-adjusted Life-Years) komt overeen met een gewonnen levensjaar, gecorrigeerd voor kwaliteit van leven. Het is een meeteenheid voor gezondheidswinst. Ze heeft zowel betrekking op het “aantal” als op de “kwaliteit” van de levensjaren."
