Op 20 juli ging de jaarlijkse ramadan voor moslims van start. Als huisarts kan het nuttig zijn te weten dat dit juist inhoudt omdat het een invloed kan hebben op de gezondheid van patiënten.
Elk jaar houdt 80 tot 90% van de moslims zich aan de regels van de ramadan, de vastenperiode die vorige week van start ging. In principe wordt elke moslim vanaf de puberteit geacht zich aan de regels van de ramadan te houden. Er worden wel een aantal uitzonderingen toegestaan. Een definitieve vrijstelling is er voor chronisch zieken, dementerenden en psychiatrische patiënten. Een tijdelijke vrijstelling wordt verleend aan vrouwen die menstrueren, zwanger zijn of borstvoeding geven, tijdelijk zieken die tijdelijk behandeld moeten worden, zwakke personen, reizigers en mensen die zware arbeid moeten verrichten.
De ramadan houdt ook enkele regels inzake geneesmiddelengebruik in. Die zijn echter niet eenduidig en variëren naargelang de afkomst en de stroming waartoe de moslim behoort. Orthodoxe moslims beschouwden elke substantie die het lichaam binnenkomt als een doorbreking van het vasten. Dat betekent ook dat er overdag geen enkel geneesmiddel mag ingenomen worden. Meer liberale moslims zien geen graten in de inname van geneesmiddelen omdat het gebruik ervan impliceert dat de persoon ziek is en dus een (tijdelijke) vrijstelling krijgt. Als huisarts komt het er op aan waakzaam te zijn omdat moslimpatiënten soms zonder advies te vragen met de inname van geneesmiddelen stoppen tijdens de vastenperiode. Studies in Nederland tonen aan dat slechts 10 tot 20% zijn geneesmiddelen blijft innemen zoals voorgeschreven.
De gevolgen van de ramadan op de gezondheid van een patiënt kunnen dan ook groot zijn. Niet zozeer voor een gezond iemand, die past zich makkelijk aan de situatie aan. Toch is waakzaamheid geboden. Tijdens de ramadan nemen moslims twee hoofdmaaltijden in een korte periode tot zich (tussen zonsondergang en zonsopgang). Omdat dit een grotere inspanning van het hart vraagt, kan dat tot problemen leiden bij patiënten met cardiovasculaire problemen.
Maar ook voor gezonde mensen kan de ramadan problemen opleveren. De slaapcyclus, het bioritme wordt verstoord door het nachtelijke eten. Zeker wanneer de ramadan in de zomer valt – zoals dit jaar – wordt de slaap niet alleen uitgesteld, maar ook ingekort. Moslims die overdag werken, kunnen daardoor met een tekort aan slaap kampen, met alle gevolgen van dien. Een specifiek probleem bij een zomerse ramadan is het risico op uitdroging.
De gevolgen van de ramadan op het geestelijke vlak zijn zeer uiteenlopend. Onderzoek toont aan dat het aantal zelfmoordpogingen tijdens de vastenperiode beduidend lager ligt. Minder positief is dan weer dat men tijdens de ramadan vaststelt dat zieke moslims zich meer dan anders afzetten tegen de reguliere geneeskunde. Het contact met zorgverstrekkers wordt meer dan anders verbroken.
