In opdracht van de Vlaamse overheid ontwikkelde de huisartsenvereniging Domus Medica een e-learning over partnergeweld, een problematiek die meer dan ooit onze aandacht vraagt. De huisarts is vaak goed geplaatst om signalen op te pikken en de nodige zorg te installeren. Daarom tonen we met deze e-learning hoe de huisarts de problematische dynamieken bespreekbaar kan maken om vervolgens met de patiënt aan de slag te gaan.
Partnergeweld kent vele gezichten (fysiek, psychisch, seksueel, … geweld) en komt vaker voor dan gedacht. Ook komen verschillende vormen van geweld vaak samen voor, waarbij al deze vormen van geweld een grote impact hebben op zowel de pleger, het slachtoffer als de getuigen (bijvoorbeeld kinderen). Huiselijk geweld komt voor in alle lagen van de bevolking, binnen alle culturen en slachtoffers kunnen zowel mannen als vrouwen zijn.
Exacte cijfers zijn er niet, want partnergeweld blijft nog te vaak onder de radar. De WHO schatte voor de coronacrisis dat ongeveer 25% van de Europese vrouwen slachtoffer is. De hulplijn 1712 en de CAW’s in de verschillende provincies registreren sinds de eerste lockdown tot 50% meer oproepen rond huiselijk geweld. Het is een maatschappelijke verantwoordelijkheid om deze problematiek aan te pakken en te trachten in te zetten op een sterk preventief beleid.
De Vlaamse overheid, in samenwerking met de huisartsenvereniging Domus Medica, vond het hoog tijd om via deze e-learning partnergeweld voor huisartsen meer onder de aandacht te brengen. Door hun unieke band met patiënten kunnen huisartsen immers een sleutelrol spelen om partnergeweld te identificeren, te voorkomen en aan te pakken.
In deze e-learning wordt aan de hand van casuïstiek en theorie uitgelegd hoe partnergeweld ontstaat: risicofactoren en beschermende factoren zijn niet in evenwicht en verklaren het ontstaan van ongezonde interactiepatronen. De coronacrisis heeft de risicofactoren verder doen toenemen en beschermende factoren nog meer beperkt. Enerzijds zijn angst, isolement en financiële zorgen toegenomen. Anderzijds zijn steunbronnen (zoals familie, vrienden en collega’s) en uitlaatkleppen in de vrije tijd weggevallen. Bovendien spenderen koppels nu veel meer tijd samen dan voorheen, al dan niet in combinatie met kinderen die ook vaker thuis zijn. Het spreekt voor zich dat deze cocktail van spanningen de dynamiek in de partnerrelatie vaak niet ten goede komt.
De coronacrisis deed het aantal psychosociale klachten in de huisartsenpraktijk exponentieel stijgen. Het is nu meer dan ooit een uitdaging voor de huisarts om alert te blijven voor signalen van huiselijk geweld en daarbij onderscheid te kunnen maken met andere oorzaken van
klachten. Het expliciet bevragen en benoemen met respect voor het tempo van de patiënt is daarbij een belangrijke vaardigheid.
De e-learning vertrekt vanuit levensechte scenario’s, zoals het verhaal van An die met vage klachten en signalen van huiselijk geweld bij de huisarts komt. De e-learning toont hoe de huisarts dit soort situaties zorgzaam kan exploreren en de problematische dynamieken bespreekbaar kan maken. Op die manier is het mogelijk om met de patiënt aan de slag te gaan, het evenwicht tussen risicofactoren en beschermende factoren te herstellen en de vicieuze cirkel van partnergeweld te doorbreken.
Vlaams minister van Gezin Wouter Beke: “Intrafamiliaal geweld en partnergeweld speelt zich meestal af achter gesloten deuren. Dat maakt het moeilijk om op te sporen en om deze gezinnen de gepaste hulp te bieden. Daarom investeer ik in toegankelijke hulpverlening fysiek, via telefoon, chat of mail. Maar, ook dan blijft de drempel voor sommige mensen nog te hoog. Domus Medica staat via de huisartsen zeer dicht bij heel wat gezinnen en de huisarts is vaak een vertrouwenspersoon bij uitstek. Daarom is deze e-learning voor huisartsen zo belangrijk. Als zij dit probleem kunnen herkennen en bespreekbaar maken, is er een eerste stap naar gepaste hulp en een oplossing gezet.”
De e-learning is gebaseerd op de richtlijn over de aanpak van partnergeweld die Domus Medica in 2009 ontwikkelde. Ze kwam tot stand met de steun van Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding Wouter Beke, inhoudelijk opgesteld door Linde Tilley en Hanne Creupelandt en praktisch uitgewerkt door Sofie Wouters. Linde is huisarts in Gent en lid van de stuurgroep ‘psychosociale zorg’ bij Domus Medica. Hanne is psycholoog en werkzaam bij de Vakgroep Volksgezondheid en Eerstelijnszorg van de UGent. De e-learning kan gevolgd worden via medi-Campus, het e-learningplatform van Domus Medica (www.medi-campus.be). De e-learning duurt ongeveer één uur, waarna de arts een test kan afleggen en accreditering kan bekomen.
