De huidige COVID-periode bevestigt eens te meer dat we als huisartsen met tomeloze inzet en energie werken om aan de zorgnood van onze patiënten tegemoet te komen. Als gatekeepers hebben we ons vrijwillig en vol overgave ingezet om het leiden van (mogelijke) COVID-patiënten naar de gepaste zorg te organiseren en in praktijk te brengen.
Binnen de medische urgentie van de COVID-crisis, maar ook als eerste aanspreekpunt bij psychosociale problemen, zijn en blijven we als huisartsen een cruciale schakel voor het invullen van de zorgnoden van mensen. De vertrouwensrelatie, het totaalbeeld van patiënten waarover men beschikt, met oog voor psychosomatiek en meer algemeen psychisch welzijn, samen met de kennis van de sociale context van patiënten, maken dat we vaak de eerste professionele zorgverleners zijn die de psychosociale zorgnoden van mensen capteren. In samenspraak met een patiënt gaan kijken hoe ruimte gecreëerd kan worden om hiermee aan te slag te gaan maakt de kern uit van ons functioneren.
Allereerst zoeken we hierbij steunfiguren in de directe omgeving van de patiënt. Bij familie en in de buurt(werking), met bijkomende aandacht voor de noden van diegenen die deze steun voorzien. Zo nodig sturen we onze patiënten door – zonder ze ‘weg’ te wijzen – naar onze collega’s: de eerstelijnspsycholoog, het CAW, de sociaal assistent van het OCMW, de tweedelijnspsycholoog, de centra voor geestelijke gezondheidszorg, de mobiele teams, de spoedgevallen en de psychiaters die op de vele terreinen van psychiatrische en verslavingszorg actief zijn. Net als voor de Coronacrisis zijn we gewend om nauw samen te werken met deze zorg en welzijnsactoren over de grenzen van de praktijkwerking heen.
Op 2 juli werd een resolutie goedgekeurd in de federale kamer die pleit voor laagdrempelige en toegankelijke geestelijke gezondheidszorg in (post-)coronatijden. De stelling dat de geestelijke gezondheidszorg op een gelijkwaardige manier benaderd moet worden inzake toegankelijkheid, kwaliteit, nabijheid en betaalbaarheid als de somatische gezondheidszorg onderschrijven wij volledig. Er is nood aan een absolute herwaardering van de geestelijke gezondheidszorg, aan een fundamentele investering om tot een coherent verhaal te komen.
Investeer als overheid in een duidelijke wegwijzer, want het kluwen van de vele silo’s van hulpverlening is onoverzichtelijk. Hoe beter je de sociale kaart (persoonlijk) kent, hoe beter je patiënt geholpen wordt. Dit zorgt echter op dit moment dat je behandeling afhangt van waar je aanklopt en hoe onderlegd deze hulpverlener is in het wegwijzen. De zo nodige gelijke behandeling voor iedereen is niet gegarandeerd. Dit wordt nog eens versterkt door de soms hoge financiële drempels in de psychosociale hulpverlening.
Inzetten op toegankelijkheid betekent dat financiële drempels weggewerkt moeten worden. Door zorg op het individuele niveau betaalbaar te maken voor mensen EN door te investeren in de organisatie van de GGZ.
Cruciaal is hierbij dat deze financiering geënt is op de geïntegreerde benadering van geestelijke gezondheidszorg die vanuit de zorg- en welzijnssector wordt onderschreven (zie Masterplan Staten Generaal GGZ). Het is fundamenteel dat het financieel model de flexibiliteit in zich draagt om in te spelen op lokale noden en bijbehorende nodige samenwerking. Samenwerking als geschakelde zorg waarbij op elk moment geschakeld kan worden tussen verschillende disciplines, sectoren, zorgniveaus in functie van de zorgnood die zich stelt en waar iedereen elkaars competenties leert kennen en appreciëren.
Investeren in die samenwerkingen over de grenzen van de silo’s heen is een noodzaak, zodat dit geen vrijwilligerswerk blijft maar een fundament van onze gezondheidszorg. Wij denken hier aan een zorgtraject voor psychische kwetsbaarheid, waarbij na ontslag uit een psychiatrische dienst, de psychiater of psycholoog betrokken blijft en de eerste lijn ondersteunt in een verdere begeleiding van de re-integrerende patiënt. Ook als de patiënt geen energie meer vindt om het voorgestelde traject te vervolledigen en deze vroegtijdig tegen ons advies in stopt.
Maak komaf met de eindeloze intakes, waarbij we moeten wachten op antwoord, om dan aan een ‘onbepaalde’ wachttijd te starten. Wij denken hier aan dispatchingcentra die meer maatwerk kunnen verzorgen door goede kennis van de lokale initiatieven en die de wachttijden kunnen overbruggen.
Investeer in een systeem van efficiënte gegevensdeling tussen partners in zorg en welzijn. Een gedeelde registratie maakt dat vele interessante ontmoetingen in het leven van een patiënt met professionele zorgverleners niet enkel via een bevraging van deze patiënt te achterhalen zijn. Deze waardevolle (beknopte) verslagen kunnen ondersteunend zijn bij een volgende dip of crisis of in de geschakelde zorg in het nu.
Investeer in onderzoek, zodat EBM (Evidence Based Medicine) steeds meer een deel uitmaakt van psychosociale zorgverlening.
Huisartsen en andere professionele hulpverleners vragen ernaar en zijn er klaar voor, vele prille initiatieven krijgen vorm, graag nu uw visie en leiderschap om dit structureel te implementeren. Maak van deze resolutie een opstap tot een absolute herwaardering van de geestelijke gezondheidszorg. Een reflectie van de tijdsgeest, waarin de intenties en geleverde inspanningen binnen zorg en welzijn om te komen tot een toegankelijke en kwaliteitsvolle en geïntegreerde benadering zorg voor elke persoon met een zorgnood worden beloond.
Domus Medica vzw
Dr. Roel Van Giel, voorzitter, huisarts
Dr. Bram Spinnewijn, huisarts
Dr. Vera De Vleesschauwer, huisarts
Dr. Karen Smets, senior-arts kennisdomein Psychosociale zorg, huisarts
Charlotte Sercu, kennisdomeinverantwoordelijke Psychosociale zorg