Op 1 maart starten de eerste Dementie ReferentieArtsen (DRA) om collega-artsen te ondersteunen in de zorg voor patiënten met dementie. Vandaag loopt één op de vijf mensen het risico om dementie te krijgen, een aantal dat de komende jaren aanzienlijk zal toenemen. Hierdoor worden steeds meer artsen geconfronteerd met de complexe uitdagingen die deze diagnose met zich meebrengt. Daarom bundelen het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, huisartsenvereniging Domus Medica en de Vlaamse overheid de krachten om artsen beter te ondersteunen. De Dementie ReferentieArtsen zullen collega-artsen bijstaan met ondersteuning en advies, zodat patiënten met dementie en hun mantelzorgers de juiste zorg krijgen en zo lang mogelijk een betekenisvol leven kunnen leiden.
Vlaanderen en het Brusselse Gewest tellen momenteel ongeveer 150.000 mensen met dementie. Prognoses gaan ervan uit dat dit aantal tegen 2070 zal verdubbelen als gevolg van de vergrijzingsgolf. Steeds meer artsen komen zo in aanraking met complexe zorgvragen van mensen met dementie en hun mantelzorgers. Om hen hierbij te ondersteunen gaan vanaf 1 maart 31 Dementie ReferentieArtsen (DRA) van start, verspreid over heel Vlaanderen. Hun opstart maakt deel uit van het dementieplan van de Vlaamse overheid, waarmee Vlaanderen sinds 2016 goed wil omgaan met het toenemende aantal patiënten met dementie.
Ondersteuning op maat voor artsen
Een DRA is een huisarts, ouderenpsychiater, geriater of neuroloog die advies geeft aan collega-artsen die vastlopen in de zorg voor patiënten met dementie. Ze hebben allen een gespecialiseerde opleiding gevolgd, ontwikkeld door het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, de expertisegroep chronische zorg van Domus Medica en geëngageerde experten uit het veld. De opleiding richt zich op het herkennen of bevestigen van vroege signalen van dementie, de belangrijke rol van de arts bij de ziekte- en zorgdiagnose, en de opvolging van complexe en veranderende zorgnoden.
De rol van de DRA gaat breder dan enkel individuele ondersteuning. Op regionaal niveau werkt hij samen met de eerstelijnszone, de huisartsenkring, het regionale Expertisecentrum Dementie en diverse instanties om de zorg voor mensen met dementie beter op elkaar af te stemmen. Daarnaast signaleert de Dementie ReferentieArts (DRA) uitdagingen naar het beleid in overleg met de regionale Expertisecentra Dementie.
Dr. Joke Pauwelyn (projectleider DRA bij Expertisecentrum Dementie Vlaanderen): “Ondanks de vaak vernietigende diagnose van dementie is het nog de moeite waard om voort te doen, om te kijken naar wat wél nog kan. Er is nog veel leven met en naast dementie. Er wordt nog altijd meer gedaan dan gelaten, gepraat dan gezwegen, geliefd dan verloren. Of zoals het Zesde Metaal in hun lied zo mooi samenvat: ‘t is nog al nie naar de wuppe! De DRA biedt daarom een hulplijn voor het artsennetwerk om patiënten met dementie en hun naasten zo goed mogelijk bij te staan.”
“Een mooi voorbeeld van hoe de juiste zorg voor patiënten met dementie en hun mantelzorgers het verschil kan maken, blijkt uit het verhaal van Christine (81) en John (83). Christine kreeg in 2018 de diagnose Alzheimerdementie. Sindsdien verzorgt haar man John haar met de grootste toewijding. Hun kinderen helpen waar ze kunnen, maar hebben het zelf ook druk met hun werk en gezin. Gelukkig kunnen ze altijd rekenen op hun vertrouwde huisarts Steven. Met enige moeite overtuigde Steven John om een thuisverpleegkundige in te schakelen voor de toiletzorg van Christine. In de jaren die volgen, belandt Christine echter meerdere keren in het ziekenhuis na een val, een opstoot van hartfalen of een infectieus probleem. De gezondheidstoestand van Christine gaat achteruit, waardoor een definitieve opname in een woonzorgcentrum onvermijdelijk lijkt. Toch wil John haar het liefst thuis blijven verzorgen. Mede door toedoen van huisarts Steven gaat Christine sinds oktober 2024 zes dagen per week naar een dagopvang. Dit geeft John ademruimte om haar de rest van de tijd met hernieuwde energie thuis te verzorgen. De zekerheid dat hij voor medische zorg altijd snel terechtkan bij de huisarts en de thuisverpleegkundige Emily als ultieme vertrouwenspersonen geven hem rust. Steven kan bij een volgende probleemsituatie terecht bij een DRA om te overleggen wat de volgende stap in de aanpak nog kan zijn. Zo kunnen John en Christine langer genieten van hun knusse woonomgeving en van de concerto’s op TV waar ze samen zo graag naar luisteren.”
Duurzame verankering in de zorg
Het project loopt tot de zomer van 2025. Samen met het kabinet van minister van Welzijn Caroline Gennez wordt bekeken onder welke voorwaarden het DRA-project nadien wordt verduurzaamd. De ontwikkelingen met betrekking tot het interfederaal plan geïntegreerde zorg zijn hiervoor richtinggevend. In de optiek van steeds betere interprofessionele netwerking wordt bekeken hoe de huidige invulling van de DRA-functie kan evolueren. Het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen en Domus Medica zullen het project verder in goede banen leiden. Het netwerk van Dementie ReferentieArtsen (DRA) kan zo een speerfunctie krijgen om samenwerking voorop te stellen bij het leveren van kwaliteitsvolle zorg. De gesprekken met de minister zijn alvast lopende.
Praat erover met je arts
De Expertisecentra Dementie en Domus Medica zijn met een brede communicatiecampagne gestart om artsen over de rol van de DRA te informeren. Tegelijkertijd worden mensen aangemoedigd om hierover met hun huisarts in gesprek te gaan. Patiënten en mantelzorgers kunnen zelf geen contact opnemen met een DRA, aangezien deze enkel artsen ondersteunt. Toch kunnen patiënten indirect baat hebben bij deze expertise, doordat hun huisarts dankzij de Dementie ReferentieArts beter in dit complexe zorglandschap begeleid kan worden.
Huisartsen kunnen een Dementie ReferentieArts (DRA) in hun regio zoeken via de website www.huisartsendementie.be.
dr. Joke Pauwelyn
DRA-projectleider Expertisecentrum Dementie Vlaanderen