Weinigen hebben het gemerkt, maar in de zomermaanden was er een (kleine) piek van de coronaverspreiding. Dat uitte zich in een stijging van de covid-19-positieve gevallen in de ziekenhuizen. Gelukkig bleef de doorstroming naar intensieve zorgen achterwege en was er ook geen extra sterfte waar te nemen.1 De overheersende Omikronvariant verspreidt zich gemakkelijk in de samenleving; niet verwonderlijk want, in het gewone leven, gelden er momenteel geen preventieve maatregelen meer. Het ontbreken van ernstige ziektebeelden en extra sterfte heeft te maken met de variant die nu circuleert en die minder virulent is. Daarbij komt dat de kwetsbare populatie goed gevaccineerd is. Kijkend naar de hele bevolking in België heeft momenteel (half september 2022) 78,5% een eerste inenting gehad, en 62,1% ontving ook een eerste booster. Van de 85-plussers heeft 48,7% een tweede booster gehad, terwijl dat voor de groep 65-84 jarigen 15,7% is.2
Voorzorgsmaatregelen enkel in een medische setting
De corona-epidemie bevindt zich momenteel in management level 2: hoge circulatie van virus met weinig personen die een ernstig ziektebeeld doormaken. In deze situatie is het aangewezen om de eerstelijn te beschermen tegen een overdaad aan ‘testing’. Dat kan door zelftesting aan te moedigen voor symptomatische patiënten en personen met hoog risico contact binnen de familie waar een besmet persoon verblijft. Mensen die in contact komen met kwetsbare groepen nemen extra maatregelen (mondmasker, afstand houden of geen contact) als ze (discrete) symptomen hebben of een hoog risico contact hebben gehad met een (mogelijks) besmet persoon.2
Enkel in een medische setting worden nu nog voorzorgsmaatregelen genomen, zoals het dragen van een mondmasker, handen ontsmetten en afstand houden. En deze discipline van infectiepreventie wordt best aangehouden, want de tabel hieronder van Sciensano laat zien dat in alle leeftijdsgroepen het coronavirus momenteel sterk circuleert. In vergelijking met september vorig jaar zou de virus circulatie zelfs hoger zijn. Maar dat is niet zomaar te extrapoleren uit de positiviteitsratio van het aantal testen. Zo werden een jaar geleden veel meer testen uitgevoerd dan momenteel het geval is. Vermoedelijk is de indicatie om te testen nu gerichter dan een jaar geleden, waardoor de positiviteitsratio ook hoger kan zijn, zonder dat dit in realiteit het geval is. De enige manier om betrouwbaar een trend in viruscirculatie in de bevolking vast te stellen is herhaalde, representatieve steekproeven in eerstelijnspraktijken, zoals onder andere de huisartsenwachtposten.
Een virusopstoot tegengaan
Hoe dan ook is de huidige viruscirculatie voldoende hoog om een piek in het najaar uit te lokken. Daarom is het van belang om blijvend aandacht te hebben voor infectiepreventie in de huisartsenpraktijk, zeker in het begin van een nieuwe golf.3 Dan is de stijging het makkelijkst in te dammen of te vertragen. Ook het versnellen van de vaccinatiegraad via de herfstbooster is een manier om de te verwachten virusopstoot tegen te gaan. Het vaccin beschermt in de eerste maanden na toediening ook tegen virustransmissie, wat het aantal personen vermindert die het virus kunnen ontvangen en doorgeven.
Het dynamisch transmissiemodel van de Universiteit Hasselt, Namen en Antwerpen geeft houvast over de te bereiken vaccinatiegraad om invloed te hebben op de te verwachten toegenomen verspreiding in het najaar.4 Niel Hens en zijn collega’s hebben in de loop van de verschillende corona-pieken hun model steeds aangescherpt, waardoor het mogelijk is om voorspellingen te doen met een steeds grotere betrouwbaarheid. Zij doen ook beroep op de meest recente cijfers van het European Center for Diseases Control (ECDC), die uitgaan van een geleidelijk dalende immuniteit na vaccinatie of een natuurlijke infectie, waarbij na 8 maanden nog 60% van de oorspronkelijk opgebouwde immuniteit overblijft.
Vaccinatie = lagere hospitalisatiegraad
De te verwachten najaar piek van corona kan verzacht worden tot het niveau van de opstoot in juni 2022 als ten minste 50% van de 65-plussers voor het eind van oktober 2022 een herfstbooster ontvangen van het nieuw samengesteld vaccin dat zowel antistoffen uitlokt tegen het originele virus als tegen de omikronvariant. Van een nog groter nut is het uitbreiden van de herfstbooster naar de hele volwassen bevolking (18-plus). Als daar in de loop van het najaar een booster-vaccinatiegraad van 50% wordt gehaald, leidt dit tot een lage corona-gerelateerde hospitalisatiegraad in de maand december 2022. Ook zal boosteren van de hele volwassen bevolking een gunstig effect hebben op afwezigheden op het werk en de werkdruk in de eerstelijn.
Om deze optimale vaccinatiecijfers te bereiken zal nog heel wat overtuigingskracht nodig zijn, want er is een vaccinatiemoeheid te bespeuren. Ook verdwijnt het thema ‘corona’ uit het nieuws, waardoor de alertheid voor vaccinatie afneemt. We weten dat een motiverend gesprek vaccinatietwijfelaars over de streep kan trekken om een herfstbooster te laten zetten.5
Dirk Avonts
Senior-arts Kennisgroep Preventie
Tabel
Positieve testen op covid-19 in september 2021 en september 2022.2
| Leeftijdsgroep | 6-12 september 2021 | 6-12 september 2022 |
|---|---|---|
| 0 tot 9 jaar | 10,8% (n=18 320) |
20,3% (n=3 293) |
| 10 tot 19 jaar | 6,0% (n=50 049) |
21,3% (n=5 521) |
| 20 tot 39 jaar | 4,9% (n=97 950) |
20,8% (n= 16 231) |
| 40 tot 64 jaar | 4,9% (n=82 881) |
24,1% (n=18 013) |
| 65-plussers | 3,0% (n=41 031) |
15,4% (n=17 564) |
Figuren
Figuur 1: Potential impact of the vaccination campaign using an Omicron dedicated booster with uptake up to 50% of the 1st booster uptake.4
a. Daily hospital admissions for COVID-19
b. Daily symptomatic infections
Figuur 2: Potential impact of the vaccination campaign using an Omicron dedicated booster with uptake up to 100% of the 1st booster uptake.4
a. Daily hospital admissions for COVID-19
b. Daily symptomatic infections
Noot: Onder ‘Current behaviour’ dient begrepen te worden dat het aantal contacten in de maatschappij hetzelfde zou blijven als tijdens de zomervakantiemaanden.
(Her)bekijk de webinar waarin deze grafieken werden toegelicht: https://youtu.be/P61l9li4GWY.
Referenties:
- Sciensano. COVID-19 wekelijks epidemiologisch bulletin (16 september 2022).
- Sciensano. Covid-19 Testing strategy – update September 2022.
- Domus Medica. Tien op tien voor infectiepreventie. Richtnota voor infectieveilig werken in de huisartsenpraktijk.
- Faes C, Willem L, Franco N, Hens N, Beutels P, Abrams S. SARS-CoV-2 variants and vaccination in Belgium. Modelling results by the SIMID consortium. Technical note – not peer reviewed – v20220831.
- Domus Medica. Eerste hulp bij vaccinatietwijfel
