In Huisarts Nu verschenen 2 jaar geleden 2 artikels van Jo Van Hoof over vaccinatietwijfel: een beschrijvende review over de best mogelijke communicatiestrategieën en een onderzoeksartikel over het concreet handelen van huisartsen. De volledige tekst van beide publicaties vind je op de website van Huisarts Nu (links onderaan dit bericht).
De focus van deze artikels uit 2019 ligt bij het omgaan met ouders die twijfels hebben voor het vaccineren van hun kinderen. Maar extrapolatie van deze bevindingen naar de huidige situatie van vaccinatietwijfelaars over het covid-vaccin ligt voor de hand. Hier volgen de kernpunten.
- Twijfelaars bevinden zich op een spectrum: van licht voorbehoud, over grondige twijfels, uitstel van beslissing tot totaalweigeraars. Uiteindelijk zal slechts 1 op 50 van de twijfelaars zich nooit laten vaccineren. Er is dus ruimte om via een aangepaste strategie twijfelaars te laten opschuiven naar het aanvaarden van een covid-vaccin.
- Bescherm het vertrouwen in de arts-patiënt relatie. Vraag oprecht geïnteresseerd door naar de twijfels die patiënten uiten, zodat je een beeld krijgt van de achtergrond van het vaccinatiescepticisme. Een eerlijke en respectvolle houding versterkt het vertrouwen in de arts en vergroot de openheid voor de aangereikte informatie. Een negatieve opstelling daarentegen kan de afweer voor vaccineren versterken.
- Informeer je zelf zo goed mogelijk over de effecten en nevenwerkingen van de covid-vaccinaties. Lees ook algemene nieuwssites om je eenvoudige woorden en begrippen eigen te maken tijdens het informeren en antwoorden op vragen. Antwoord niet te snel op een concrete vraag. Doe dat pas na voldoende geïnteresseerd doorvragen naar de opgedane kennis en de twijfels. Pas na de fase van vraagverheldering staat de twijfelende patiënt open voor nieuwe informatie.
- Twijfelaars halen vaak ‘dubieuze’ bronnen aan waar ze beroep op doen om hun mening te vormen. Pas op met het meteen devalueren van deze kennisbronnen; het kan de openheid voor nieuwe informatie afsluiten. Wel is het een goede aanpak om deze bronnen te relativeren: wat kunnen ze bieden en wat niet?
Motivationele gespreksvoering blijkt de meest doeltreffende strategie te zijn bij counseling van vaccinatietwijfelaars. Het helpt de persoon in kwestie met het reflecteren over de eigen denkbeelden en de consequenties ervan. Ook biedt deze strategie wegen voor gepersonaliseerde boodschappen die een krachtig tegengewicht zijn voor foute informatie uit dubieuze bronnen.
Blijf in het gesprek niet te lang hangen bij het ontkrachten van ‘mythes over vaccineren’. Niet zozeer de inhoud van de mythe is van belang, maar wel de reden waarom deze informatie zo belangrijk is voor de patiënt in kwestie.
Dirk Avonts