Borstkanker (ICD-10 : C50) is in België en Vlaanderen de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. België heeft in Europa één van de hoogste incidentiecijfers voor borstkanker bij vrouwen, met een incidentie van 104,1 per 100 000 persoonsjaren. Voor Vlaanderen wil dit zeggen dat er elk jaar bij ongeveer 6000 vrouwen borstkanker ontdekt wordt. De prognose van borstkanker bij vrouwen is betrekkelijk goed, met een relatieve vijfjaarsoverleving van 90,3%. (www.kankerregister.org, Belgium 2015)
Screening/bevolkingsonderzoek
De Vlaamse Overheid organiseert sinds 2001 een bevolkingsonderzoek voor vrouwen van 50 tot en met 69 jaar. Vrouwen zonder klachten en zonder verhoogd risico op borstkanker worden tweejaarlijks uitgenodigd voor een screeningsmammografie. Deze bestaat uit 2 mammografische opnamen (mediolateraal en craniocaudaal) van de borst.
Op www.borstkanker.be vindt u het schema verloop bevolkingsonderzoek. Deelname aan het Bevolkingsonderzoek Borstkanker kan na het ontvangen van een uitnodigingsbrief vanuit het CvKO.
Als arts kan je ook een screeningsmammografie voorschrijven. Vrouwen worden dan best doorverwezen naar een erkende mammografische eenheid. met het juiste aanvraagformulier. De checklist verwijzing kan u hierbij ondersteunen. U kunt hem hieronder downloaden.
Resultaten bevolkingsonderzoek
Geen afwijkingen gevonden
Bij ongeveer 95% van de deelneemsters wordt er geen afwijking vastgesteld. Er is dan sprake van een niet-afwijkende screeningsmammografie. In dit geval staat in de resultaatsbrief dat er geen bijkomend onderzoek nodig is. De resultaatsbrief wordt op dezelfde dag verstuurd naar zowel de arts als de deelneemster. Elke vrouw kan ook online haar persoonlijke screeningsgegevens raadplegen in Vitalink, het online gezondheidsplatform van de Vlaamse overheid.
Afwijkende screeningsmammografie
Bij ongeveer 5% van de deelneemsters wordt er wel een afwijking vastgesteld. Er is dan sprake van een afwijkende screeningsmammografie en bijkomend onderzoek wordt aangeraden.
Inschatting van het risico op borstkanker
Vele vrouwen vragen de huisarts om reeds op jongere leeftijd gescreend te worden voor borstkanker. De Domus Medica richtlijn borstkankerscreening geeft aanbevelingen vanaf welke leeftijd vrouwen hiervoor in aanmerking komen, afhankelijk van het risico. Concreet vertaald dit zich in advies over het screeningsbeleid afhankelijk van het risico.
Voor de risico-inschatting bij vrouwen met een verhoogd risico kunt u terecht op de Gezondheidsgids. De participatie van vrouwen met een sterk verhoogd risico aan het bevolkingsonderzoek vormt geen probleem. Ze worden niet uitgesloten. Via de folder wordt hen echter aangeraden hun arts te consulteren over de optimale onderzoeksmethode in hun geval.
Klik hier voor de pagina risico-inschatting borstkanker
Vrouwen met klachten
Bij vrouwen in de leeftijdsgroep van 50 tot 69 jaar worden ongeveer drie van de tien gevallen van borstkanker gevonden via het Vlaamse Bevolkingsonderzoek borstkanker, zeven van de tien gevallen worden opgemerkt na klinische symptomen.
Klik hier voor de meest voorkomende palpabele borstletsels
In het incidentiejaar 2015 gaat dit over 3505 borstkankers gediagnosticeerd in de groep Vlaamse vrouwen van 50-69 jaar. Hiervan werd 36% (1254/3505) vastgesteld door screening en 67% (2250/3505) na klinische symptomen. Deze laatste groep bestaat uit vrouwen waarvoor in de 24 maanden voor de borstkankerincidentie (screeningsinterval) een negatieve screeningsmammografie (intervalkankers, 16%) of geen screeningsmammografie (niet-deelnemers, 48%) plaatsvond. (www.kankerregister.org, Belgium 2015, Centrum voor Kankeropsporing 2013-2015)
Bij de diagnostische uitwerking van een vrouw met klachten, wordt bij verwijzing voor verdere beeldvorming best rekening gehouden met de leeftijd en de familiale belasting.
Klik hier voor meer over de diagnostische uitwerking van een vrouw met klachten
Screeningsmammografie versus diagnostische mammografie?
Screeningsmammografie:
- Gebruik van 2 mammografische opnamen (mediolaterale en craniocaudale opname) van de borst om een niet vermoed maligne tumoraal proces op te sporen bij klinisch asymptomatische vrouwen, in kader van georganiseerd bevolkingsonderzoek.
Diagnostische mammografie:
- Evaluatie van de borst bij vrouwelijke patiënten met symptomen/klachten. Dit onderzoek bestaat uit een volledig mammografisch bilan nl. standaardopname, aangevuld met opnamen zoals profiel opname, vergrotingsopnamen, uitgedraaide (Cleopatra) opname, cleavage opname, Eklund opname (prothese) en indien nodig ook tomosynthese.
Oncologisch handboek, Multidisciplinair Borstcentrum (MBC), Wildier, H. UZ Leuven
Dit dossier werd samengesteld in samenwerking met prof. dr. Chantal Van Ongeval (radioloog, UZ Leuven), prof. Dr. Hans Wildiers (medisch oncoloog, UZ Leuven), Isabel De Brabander (Stichting Kankerregister)