Samenvatting beleidsnota Vlaanderen

Vorige week diende Vlaams minister Caroline Gennez de beleidsnota ‘Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en armoedebestrijding’ in. Deze nota bevat de grote strategische keuzes van de Vlaamse regering voor de komende vijf jaar. Gedurende deze regeerperiode wil de Vlaamse regering werk maken van vijf werven: kinderopvang, jeugdhulp, personen met een handicap, ouderenzorg en mentaal welzijn. Het uitgangspunt vormt daarbij een betaalbare, toegankelijke en kwaliteitsvolle zorg voor iedereen. In een welvarende regio als Vlaanderen mag niemand uit de boot vallen.  

Daarnaast ziet de regering een aantal overkoepelende thema’s om intersectoraal mee aan de slag te gaan, met name: 

• geïntegreerde zorg en ondersteuning
• administratieve vereenvoudiging en stroomlijning van het aanbod
• kwaliteit 
• werken in de gezondheids-, welzijns- en sociale sector 
• digitalisering
• armoedebestrijding

Daarbij richten ze zich op twee horizontale kernpunten: zorgen dat er genoeg kwaliteitsvolle professionals en vrijwilligers beschikbaar zijn én blijven, en tegelijkertijd de regeldruk binnen de zorg verminderen en het aanbod beter op elkaar afstemmen.

De experten van Domus Medica hebben de beleidsnota nauwkeurig doorgenomen. Wat mogen we de komende regeerperiode verwachten? En wat betekent dit voor u als huisarts? We vatten de belangrijkste punten voor u samen.

Op financieel vlak stijgt het totale budget met méér dan 1 miljard euro. Er zijn echter wel grote verschillen tussen de verschillende domeinen. 

• Het budget voor Personen met een beperking stijgt met meer dan 600 miljoen euro. 
• Het budget voor Opgroeien stijgt met ongeveer 400 miljoen euro. 
• Het budget voor Sociale Bescherming stijgt met meer dan 140 miljoen euro. 
• Het budget voor Gezondheids- en woonzorg stijgt met meer dan 20 miljoen euro. 
• Het budget voor Welzijn daalt met ongeveer 30 miljoen euro.
• Het budget voor Zorginfrastructuur daalt met bijna 60 miljoen euro.

Hieruit kunnen we afleiden dat de budgetten voor de domeinen die meer betrekking hebben tot de huisarts ongeveer gelijk blijven of zelfs dalen.

Kort samengevat

De Vlaamse regering wil de zorgsector versterken door administratieve lasten te verminderen, samenwerking te bevorderen en zorg toegankelijker te maken. Belangrijke thema’s zijn de hervorming van het zorglandschap, het aantrekken van zorgprofessionals en het inzetten op digitale zorg en gegevensdeling. Daarnaast streeft men naar meer preventie, geïntegreerde zorgnetwerken en maatregelen die bijdragen aan een gezondere en meer duurzame samenleving.

In detail

Hervorming van administratieve lasten

De Vlaamse regering wil de zorgsector verbeteren door de attestenlast te verminderen, met een focus op het "only-once"-principe. Zorgverleners leveren gegevens slechts één keer aan, zodat ze meer tijd hebben voor hun kerntaken. Overbodige indicatoren worden geschrapt en administratieve taken uitgezuiverd. Dit met behoud van kwaliteit en meer subsidiariteit van zorghandelingen.

Toegankelijkheid en samenwerking

De regering streeft naar een betere samenwerking binnen de zorgsector door de muren tussen zorg en welzijn af te breken. Ze zet in op een sterke eerstelijnszorg door een multidisciplinair netwerk te creëren rondom de patiënt, waarin huisartsen en apothekers de belangrijke schakels vormen. Toegankelijkheid tot de huisarts wordt gefaciliteerd door in te zetten op multidisciplinaire eerstelijnspraktijken. Ook willen ze de huisartsen responsabiliseren voor het in kaart brengen van het zorgaanbod van de huisartsensector, in samenwerking met de federale overheid. Verder wordt de werking van de Vlaamse ziekenhuisnetwerken geëvalueerd.

Aantrekkelijkheid van de sector

De Vlaamse regering wil meer zorgprofessionals en vrijwilligers aantrekken door in te zetten op  positieve beeldvorming, welzijn en veerkracht, betere arbeidsomstandigheden en duurzame banen met meer opleidingsmogelijkheden.

Digitale zorg en gegevensdeling

De Vlaamse regering streeft naar een geïntegreerd digitaal zorgbeleid. Vitalink schuiven ze naar voren als centraal platform, met verdere uitrol van Alivia voor betere gegevensdeling en ICT-ondersteuning. Om gegevensdeling te bevorderen, wil ze een juridisch kader ontwikkelen dat de privacyregels (AVG) respecteert. Het ZorgAtlas Data Platform speelt hierbij een sleutelrol, onder andere om toekomstige zorgbehoeften in kaart te brengt. Het dashboard van dit platform kan bovendien de Vlaamse Planningscommissie ondersteunen bij advies over de subquota binnen de geneeskunde en tandheelkunde. Verder zetten ze in op een Care Set geestelijke gezondheidszorg in het GMD en de uitrol van een gedeeld EMD met medicatieschema.  

E-Gezondheid 

De Vlaamse regering werkt mee aan een nieuw interfederaal actieplan E-Gezondheid met focus op digitale gegevensdeling voor perinatale zorg, kwetsbare zorg, obesitas bij kinderen en thuishospitalisatie. Verder ontwikkelt ze een nieuwe gezondheidsdoelstelling als opvolger van “De Vlaming leeft gezonder in 2025”.

Klachtenbehandeling en ethische kwesties

Klachtenprocedures binnen de zorgsector worden geharmoniseerd met extra aandacht voor grensoverschrijdend gedrag en agressie. Tegelijk wordt het misbruik van zelfstandige of interimcontracten aangepakt.

Duurzaamheid en milieugezondheid

De Vlaamse regering zet in op milieuvriendelijke zorg via klimaatsubsidies (VIPA) en de Green Deal Duurzame Zorg met focus op klimaatverandering, schadelijke stoffen, luchtvervuiling en geluidsoverlast.
 

Kort samengevat

De beleidsnota focust op een breder preventiebeleid met aandacht voor thema’s zoals alcohol- en druggebruik, mentaal welzijn en suïcidepreventie. Bevolkingsonderzoeken worden uitgebreid en nieuwe  screeningsprogramma’s worden verkend. Samenwerking en gegevensdeling willen ze versterken via platforms zoals het ZorgAtlas Data Platform en Vaccinnet 2.0.

In detail

De Vlaamse regering wil onderzoeken hoe de Vlaamse Planningscommissie een volwaardige rol kan spelen bij de planning van het aanbod in zorg en welzijn. Enerzijds via een datagedreven beleidsplatform om personeel in zorg en welzijn aan te trekken en efficiënt in te zetten, en anderzijds door de opbouw van een dynamisch planningsmodel. Preventie krijgt aandacht in thema’s zoals alcohol-, tabak- en druggebruik, mentaal welzijn en suïcidepreventie. Daarnaast wil de regering meer inzetten op kwaliteitsvolle bevolkingsonderzoeken, naar onder meer kanker.

Samenwerking en gegevensdeling voor uitbraakdetectie en epidemiologische surveillance worden versterkt via het ZorgAtlas Data Platform en een samenwerkingsplatform voor uitbraakmanagement. In 2025 volgt de lancering van Vaccinnet 2.0 dat geïntegreerd moet worden in de softwarepakketten.
Daarnaast onderzoekt ze de oprichting van een reserve-eenheid om in te zetten bij crisissen.

Specifieke maatregelen

• Preventieve zorg voor kinderen en jongeren wordt versterkt via Opgroeien en de CLB’s, door gezondheidsdata uit LARS te koppelen met gegevens van Opgroeien.
• De strijd tegen Antimicrobiële Resistentie (AMR) wordt voortgezet met de implementatie van het huidige nationaal actieplan AMR (2025-2029) en een Vlaamse bijdrage aan een nieuw NAP AMR (2025-2029).
• In 2025 wordt de omschakeling naar HPV-screening als het eerste screeningsonderzoek voor baarmoederhalskanker uitgevoerd, inclusief de invoering van zelfafnametests.
• Er wordt gewerkt aan de eliminatie van mazelen, polio, hepatitis B en C, en de ontwikkeling van een nationaal plan voor SOA’s en hepatitis.
• De vernieuwde gezondheidsdoelstelling Vaccinatie wordt verder uitgevoerd tot 2030, inclusief vaccinatie door apothekers in samenwerking met de FOD Volksgezondheid.

Milieugezondheid en Duurzaamheid

Er wordt ingezet op milieugezondheidszorg door omgevingsfactoren, zoals schadelijke stoffen, luchtvervuiling en geluidspollutie, te verminderen. De zorgsector zelf wordt verduurzaamd via klimaatsubsidies (VIPA) en de Green Deal Duurzame Zorg. Health in all Policies wordt lokaal uitgevoerd, waarbij gemeenten ondersteund worden met de expertise van MMK, in samenwerking met de VMM en zorgnetwerken in het omgevingsbeleid.

Data en lokale implementatie

De regering wil de deelname aan bevolkingsonderzoeken verhogen door datatechnologie en onderzoeken de invoering van nieuwe screeningsprogramma’s, zoals voor diabetes type 2. Het preventief gezondheidsbeleid vertrekt van centrale doelstellingen afgestemd op populatiegezondheidsbehoeften. De vernieuwde werking van de Logo’s willen ze aligneren op het niveau van de regionale zorgzones, afgestemd op de referentiezones, en speelt een centrale rol in het uitvoeren en ondersteunen van het preventieve gezondheidsbeleid, in samenwerking met lokale netwerken en partnerorganisaties.

De regering wil het subsidiëringsmechanisme van de ziekenhuisinfrastructuur evalueren en hervormen om een geïntegreerde infrastructuur te stimuleren. Om geïntegreerde zorg te realiseren zet ze in op vier pijlers: 

• een georganiseerd ecosysteem
• duidelijke rollen en opdrachten
• opleiding en sensibilisering
• ondersteunende tools en data

Hierbij willen ze bestaande infrastructurele tegemoetkomingen aanpassen, zodat lokale besturen en andere initiatiefnemers mee de eerstelijnszorg toegankelijker kunnen  maken. 

Ze wil het revalidatielandschap hervormen, in samenspraak met de sector en de federale overheid, met een duidelijke rol voor de revalidatieziekenhuizen. Tot slot wordt de werking van de Vlaamse ziekenhuisnetwerken geëvalueerd met focus op een betere samenwerking en integratie in het zorggebied, samen met alle relevante actoren. Dit zal ook de VIPA-financiering sturen.

Kort samengevat:

De Vlaamse regering wil het tekort aan zorgpersoneel aanpakken door samen te werken met alle belanghebbenden, gefocust op evidence-based beleid, toegankelijke zorg en meer autonomie voor zorgorganisaties. De minister wil hierbij inzetten op geïntegreerde zorg en interdisciplinaire samenwerking, waarbij toegankelijke en kwalitatieve zorg voor de burger centraal staat. Organisaties worden aangespoord om hun expertise te delen. 

In detail:

Toekomstbestendig welzijns- en gezondheidsbeleid

Het beleidsdocument stelt dat het geen geheim is dat er een tekort is aan zorgpersoneel. Daarom wil de regering samen met alle belanghebbenden de oorzaken van dit tekort aanpakken. Dit maakt deel uit van een toekomstbestendig welzijns- en gezondheidsbeleid, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en advies. De minister wil daarbij inzetten op geïntegreerde zorg en interdisciplinaire samenwerking, waarbij de zorg voor de burger centraal staat.

Samenwerking en organisaties op het terrein

De regering wil de samenwerking tussen zorgaanbieders bevorderen, ongeacht hun organisatievorm. 
De komende jaren moeten ze opnieuw de shift inzetten naar organisaties op het terrein én naar hulpverleners die in rechtstreeks contact staan met de burger. Deze zorgverleners krijgen ondersteuning  om de best mogelijke dienstverlening te bieden aan wie zorg of ondersteuning nodig heeft.

Hervorming financieringsmodel

Het financieringsmodel wordt hervormd om te werken met doelregelgeving. Zorgactoren krijgen meer vrijheid in hoe zij middelen besteden, maar worden geresponsabiliseerd op basis van uitkomsten op het gebied van zorgkwaliteit, efficiëntie, en innovatie. De financiering wordt bovendien gekoppeld aan specifieke doelstellingen en prioriteiten die door de overheid worden opgelegd.

Evidence-based beleid en praktijkondersteuning

De Vlaamse regering werkt samen met het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (WVG) om een beleid te ontwikkelen dat gebaseerd is op wetenschappelijk onderzoek. Binnen dit beleidsdomein werken ze samen met partnerorganisaties om welzijns- en gezondheidswerkers gerichte ondersteuning te bieden. Door in dialoog te gaan met deze partners, wordt een aanbod gecreëerd dat beter op elkaar aansluit.

Administratieve vereenvoudiging

Subsidieprocessen worden gestroomlijnd om meer eenvormigheid over de sectoren te realiseren en administratieve lasten te verminderen. Deze maatregelen maken het eenvoudiger voor voorzieningen om geïntegreerd en sectoroverschrijdend te werken.

Kennisdeling en netwerkvorming

Om de zorgsector verder te verbinden, organiseert de Vlaamse regering een congrescyclus waarin zorgaanbieders, zorgorganisaties en overheden worden samengebracht. Dit bouwt voort op de positieve dynamiek die ontstaan is tijdens de International Conference on Integrated Care 2023 in Antwerpen.

Versterking van de stem van de burger

De Vlaamse regering wil mensen met zorg- en ondersteuningsnoden een sterkere stem geven binnen de zorgraad. Ze gaan hiervoor op zoek naar betrouwbare partners die de zorgraden hierbij kunnen ondersteunen.

Alec De Cort
Beleidsmedewerker

Op zoek naar meer informatie? U kunt de volledige beleidsnota raadplegen via de website van de Vlaamse overheid. 

Benieuwd naar het standpunt van Domus Medica over de inhoud van deze nota? Klik hier.