Tijdens een persconferentie op 20/11/'13 stelde minister Onkelinx haar plan voor de reorganisatie van de wacht voor. Hieronder vindt u het bericht en het Plan huisartsenwachtdiensten, zoals het door de minister werd verspreid. Het spreekt vanzelf dat Domus Medica deze teksten grondig zal bestuderen en eerstdaags uitgebreid zal becommentariëren. Op het eerste zicht gaat het om een genuanceerd plan dat tegemoet komt aan een aantal bezorgdheden die Domus Medica eerder formuleerde. 

Een eerste, zeer korte, reactie van Stefan Teughels kon u al zien in het middagjournaal van de VRT.

Persbericht dd. 20/11/'13

De wachtdienst vormt voor de huisartsen een belangrijke belasting. Minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx werkt al maanden aan een plan om de huisartsen-wachtdienst te hervormen zodat de werklast van de huisartsen zal verlichten en zo het beroep aantrekkelijker zal worden. Het laat ook toe om de patiënt beter te verzorgen wanneer hij de wachtdienst opbelt ’s avonds, ’s nachts of tijdens de weekends.

De minister heeft daartoe de professionals op het terrein willen polsen, en heeft daarvoor in Wallonië, Brussel en Vlaanderen rondetafelconferenties over het wachtdienstenvraagstuk ingericht.

Het Wachtendienstenplan is dan ook opgemaakt op basis van de verzuchtingen van de mensen op het terrein. Het plan werd tevens met de huisartsenverenigingen en -vakbonden overlegd.

We hebben een dubbele doelstelling:

1. De patiënt het beste antwoord geven wanneer hij 's avonds, 's nachts of in het weekend de wachtdienst belt. En in geval van levensnoodzakelijk belang, moeten de hulpdiensten snel ter plaatse kunnen komen aangezien elke minuut telt!
2. De wachtdiensten voor de artsen verlichten, door te vermijden dat ze in onveilige situaties terechtkomen, en door de "luxe oproepen" te vermijden die hen tot nodeloze verplaatsingen dwingen.

Het plan berust op 5 pijlers:

1. Het oproepnummer 1733 wordt over het hele land veralgemeend

Het proefproject 1733 dat de oproepen voor de wachtdienst sorteerde werd in 2008 gestart. De overheid stelt een uniek oproepnummer ter beschikking, de 1733, waardoor het publiek de huisartsenwachtdienst 's avonds, 's nachts en in het weekend kan oproepen.

Een gekwalificeerde operator van de dienst 100/112 beheert de oproepen en verwijst de patiënt naargelang zijn vraag door. Die operatoren hebben een specifieke opleiding bij de FOD Volksgezondheid gevolgd.

De 1733 functioneert thans in de provincie Luxemburg, een deel van de provincie Henegouwen, in Chimay, Dinant en Lierneux, en in het arrondissement Brugge. Dit dekt ongeveer een bevolking van 1,6 miljoen mensen.

Het systeem van sortering van de oproepen naar de wacht heeft meerdere voordelen:

De patiënt krijgt een oplossing afhankelijk van zijn gezondheidstoestand:

• indien hij zich kan verplaatsen, zal men hem vragen om naar de wachtdienst te gaan die het dichts bij zijn woning ligt, of eventueel naar de spoeddienst van het dichtsbijzijnde ziekenhuis,
• indien zijn gezondheidstoestand niet toestaat dat hij zich verplaatst, zal de huisarts met wachtdienst naar hem toe gaan,
• indien zijn toestand een dringende medische hulp vereist, zal een ziekenwagen hem naar het dichtsbijzijnde ziekenhuis brengen.

De arts doet er ook zijn voordeel bij: hij krijgt alleen nog de oproepen die hem echt aangaan. De huisarts moet zich dus niet meer nodeloos verplaatsen en is niet meer verantwoordelijk voor het sorteren van de oproepen. Daar waar het systeem al werd ingevoerd, stellen we vast dat de wachtdienstlast vermindert, voornamelijk het aantal huisbezoeken verkleint.

Wat stellen we voor? Dat sorterings-systeem van de oproepen over het hele land te veralgemenen. De Minister heeft daarvoor bij de laatste begrotingscontrole een budget van bijna 3 miljoen euro gekregen.

Die veralgemening zal in 2014 geleidelijk aan worden doorgevoerd:

• de personen die de 1733-oproepen in de 100/112-centra zullen beheren moeten worden aangeworven en een opleiding van ongeveer 6 maanden volgen,
• sommige centrales moeten ook aan de extra toevloed van oproepen voor de huisartsenwachtdienst worden aangepast.

De wet zal aangepast moeten worden zodat ook een andere gekwalificeerde arts dan de huisarts de patiënt in het holst van de nacht (23 u tot 8 u) voor zijn rekening kan nemen: het ontwerp werd op 14 november door de Ministerraad goedgekeurd. Het staat de behandelende arts natuurlijk vrij om buiten zijn gewone werkuren ter beschikking van zijn patiënten te blijven.

2. De oprichting van 45 nieuwe wachtposten

Onder deze legislatuur hebben we de financiering van nieuwe huisartsenwachtposten nog versterkt. We hebben met name, via het artsen-ziekenfondsenakkoord 2013-2014, 6 miljoen euro extra kunnen vrijmaken, dat het beschikbare totaalbedrag voor de oprichting van nieuwe wachtposten op 17,2 miljoen brengt.

Alleen al in 2013 werden er vijftien nieuwe wachtposten opgericht, en deze maandag heeft het Verzekeringscomité zijn akkoord gegeven voor de opstart van 3 extra wachtdiensten, wat het aantal wachtposten over het hele land op 55 brengt; ze dekken bijna 53% van het grondgebied, wat overeenstemt met de behoeften van 55% van de bevolking.

Met de oprichting van die wachtposten kunnen de wachtdiensten aanzienlijk worden verlicht:

• het beperkt het aantal wachtdiensten voor elke arts, aangezien die wachtposten verschillende wachtdienstzones bestrijken,
• het beperkt het aantal wachtdiensten voor elke arts, aangezien de patiënten die zich kunnen verplaatsen bij voorkeur naar de wachtposten worden doorverwezen,
• het verhoogt de veiligheid, aangezien de wachtdiensten in goed aangeduide en beveiligde lokalen gebeuren die met de geschikte betaalmiddelen zijn uitgerust,
• daardoor kunnen ook oudere artsen aan de wachtdienst deelnemen, zonder hen te verplichten om 's nachts de wachtdienst te verzekeren.

Wat stellen we voor? Over 3 jaar gespreid jaarlijks 15 nieuwe wachtposten oprichten. Dat betekent op termijn 45 extra wachtposten die bijna het volledige grondgebied en de behoeften van de bevolking zullen kunnen dekken.

3. In de richting van een geharmoniseerd aanbod van wachtdiensten tussen huisartsen en specialisten

De huisarts en de geneesheer-specialist of de in palliatieve zorg gespecialiseerde verpleegkundige moeten nauwer samenwerken opdat de patiënt naar het zorgniveau zou worden doorverwezen dat het beste aan zijn gezondheidstoestand beantwoordt.

Die samenwerking zou nog kunnen worden versterkt door:

• wachtposten op de vestiging van een ziekenhuis in te richten

Er wordt aanbevolen om de huisartsenwachtposten in de buurt van een ziekenhuis op te zetten, enerzijds om een grotere synergie van de niet-geplande zorgverstrekking te scheppen, en anderzijds omdat het ziekenhuis over een infrastructuur en logistieke middelen beschikt die van pas kunnen komen. Dat gebeurt al op verschillende plaatsen: Chimay, Bergen, Doornik, Sint-Lucas in Brussel, Merksem.

• het medisch patiëntendossier elektronisch delen (= SUMEHR: SUMmarized Electronic Health Record)

Zowel voor de huisarts als voor de spoeddienst is het essentieel dat ze over bijgewerkte gegevens nopens de gezondheidstoestand van de patiënt kunnen beschikken. Dat is wat SUMHER voorstelt: het betreft een medisch dossier dat de huisartsen en de geneesheren-specialisten van de spoeddiensten delen.

De gegevens betreffende de 1733-oproepen zullen eveneens worden opgeslagen: ze zullen aan de arts kunnen worden bezorgd die de patiënt zal behandelen, en het geïnformatiseerde patiëntendossier vervolledigen.

• de gedeelde wachtdienst tijdens "het holst van de nacht" (van 23 u tot 8 u)

Het gaat om de combinatie, via het sorteren van de oproepen en naargelang de op het terrein vertolkte behoeften, van:

• een mobiele huisartsenwachtdienst tijdens de hele nacht om de specifieke zorg van de huisartsengeneeskunde (de zorg voor bepaalde patiëntengroepen, zoals palliatieve patiënten en rusthuispatiënten) te verzekeren,
• een door de spoeddiensten verzekerde wachtdienst.

4. De veiligheid van de huisartsen verbeteren

Vooral bij avond- en nachtelijke huisbezoeken neemt het aantal agressies toe.

De media brachten onlangs het verhaal van een agressie tegen een arts in Peruwelz en van een "wachtdienststaking" die daarop in het Doornikse volgde. We hebben de betrokken huisartsenkringen ontmoet, en er was duidelijk een gebrek aan informatie: de kringen wisten niet dat ze over specifieke middelen konden beschikken om de organisatie van hun wachtdiensten te beveiligen.

Er bestaan immers verschillende voorzieningen om de veiligheid van de huisartsen tijdens hun wachtdiensten te verhogen. Daar waar die voorzieningen bestaan zijn ze doeltreffend.

Wat stellen we voor? Die voorzieningen ter beschikking stellen aan die zones die hiervoor een aanvraag indienen

• Zo is de verplaatsing met chauffeur veralgemeend in Luik, Charleroi, Namen en het grootste deel van de wachtzones in Vlaanderen.
• de sociale taxi die de patiënt naar de wachtpost voert wordt niet veel gebruikt.
• De wachtposten kunnen met betaalterminals worden uitgerust, of de huisarts die zich verplaatst kan daarover beschikken, met de bedoeling om te vermijden dat de artsen zouden worden bedreigd omdat ze te veel baar geld vervoeren. De artsen zullen ook een beroep kunnen doen op de derdebetalerregeling, waardoor ze ook met minder geld moeten rondlopen.
• Met de veralgemening van de 1733 zal de huisarts niet langer verplicht zijn om zich naar de patiënt te begeven: men zal laatstgenoemde naar de wachtpost of de spoeddienst van een ziekenhuis kunnen doorverwijzen, wat de verplaatsingen en de risico's zal beperken.
• We voeren tegelijk een systeem in waarmee men de beller van de 1733 formeel kan identificeren, wat er ook zal toe bijdragen dat het huisbezoek veiliger zal verlopen.

Bovendien, door de oproepen in de huisartsenwachtdienst te sorteren, vervalt de verplichting voor de huisarts om zich naar de patiënt te begeven die daarom verzoekt. Met als gevolg een beperking van de verplaatsingen die niet gerechtvaardigd zijn en van de risico zelf.

5. Een steun aan innovatieve lokale initiatieven

Merk op dat de 1733 eerst als proefproject werd uitgeprobeerd vooraleer het voor het hele land werd veralgemeend. Ik zou willen dat we die werkmethode aanhouden om andere door de ene of andere kring uitgewerkte initiatieven te testen, zoals bv:

• het sorteren van de oproepen door spoedverpleegkundigen in samenwerking met lokale kringen (ontwikkeld met Les Bruyères in Luik),
• een evaluatie van de tenlasteneming van de wachtdienst door de wachtdienstartsen (Luikse regio) of door de spoeddiensten (Henegouw)
• een evaluatie van de integratie van de huisartsenwachtposten binnen de spoeddienst (project door de ZNA Antwerpen voorgesteld).

De volledige tekst van het Plan huisartsenwachtdiensten (PDF)