Hoewel de geneeskunde de voorbije decennia enorme stappen voorwaarts maakte, zijn er nog steeds heel wat behoeften waaraan niet of onvoldoende wordt voldaan. Het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) gaat op zoek naar de onvervulde behoeften die prioriteit verdienen.
“Het zo goed mogelijk ondersteunen van patiënten is ongetwijfeld een belangrijk doel voor iedereen die betrokken is bij gezondheidszorg”, stelt het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) vast. “Sommige gezondheidsproblemen krijgen echter meer aandacht dan andere, bijvoorbeeld omdat veel mensen ermee kampen of omdat ze relatief eenvoudig op te lossen zijn.” Vanuit economisch, medisch en maatschappelijk oogpunt was het in het verleden logisch dat eerst voor de meest voorkomende of makkelijkst te behandelen gezondheidsproblemen een oplossing werd gezocht. Vandaag is dat ‘laaghangend fruit’ echter grotendeels geplukt zodat op zoek kan worden gegaan naar oplossingen voor problemen die meer inspanningen vragen en waar de vooruitgang beperkter is. Het KCE stelt echter vast dat zogenaamde innovaties nog steeds vaak gericht zijn op domeinen die al goed bestudeerd zijn, zeker wanneer ze een groot aantal patiënten betreft of relatief weinig financiële risico’s met zich meebrengen.
“Het huidige model, dat vooral door economische overwegingen wordt aangestuurd, botst op zijn grenzen”, zegt et KCE. “Het wordt tijd dat (de vertegenwoordigers van) de samenleving de controle over innovatie, investeringen en het strategisch beleid in de gezondheidszorg herovert en zich richt op domeinen waar de grootste meerwaarde wordt gegenereerd. Het gaat om domeinen waar nog steeds grote behoeften bestaan bij de individuele patiënt of op het niveau van de samenleving. Gelukkig ontstaat er nu een politiek bewustzijn. Onvervulde behoeften is in het domein van de gezondheidszorg één van de belangrijkste aandachtspunten van het Belgische voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie.”
Het NEED-initiatief (Needs Examination, Evaluation and Dissemination) moet de overgang naar een meer behoeftegestuurde gezondheids- en innovatiestrategie ondersteunen. Concreet wordt er een voor het publiek toegankelijke Europese databank ontwikkeld. Die zal wetenschappelijke informatie bevatten over de onvervulde behoeften van patiënten en samenleving voor een groot aantal ziektes en gezondheidsproblemen. De databank biedt beleidsmakers en zorgprofessionals de mogelijkheid na te gaan welke behoeften vervuld zijn en welke niet. De keuzes kan vervolgens op basis van deze gegevens worden gemaakt.
Omdat de financiële middelen beperkt zijn, moet eerst worden vastgesteld voor welke gezondheidsproblemen de behoeften belangrijk zijn. Vervolgens moet worden beslist welke gezondheidsproblemen prioriteit moeten krijgen voor een grondiger onderzoek.
Samen met wetenschappelijk instituut Sciensano ontwikkelde het KCE een ‘kader voor de evaluatie van onvervulde behoeften’. Het is een template waarmee gegevens op een wetenschappelijke, gestructureerde en geharmoniseerde manier kunnen worden verzameld. Er werden 23 criteria bepaald om de onvervulde behoeften van een ziekte zo volledig mogelijk in kaart te brengen. De criteria worden gemeten aan de hand van één of meerdere indicatoren. Een voorbeeld van criterium is de impact van een ziekte op de lichamelijke gezondheid van de patiënten. De indicatoren die daarbij horen, zijn pijnlijke lichamelijke symptomen en het optreden of de toename van pijn.
In theorie moet het NEED-evaluatiekader de onvervulde behoeften van alle gezondheidsproblemen beoordelen. Om na te gaan of de methode werkt, draait het onderzoeksteam proef op twee aandoeningen: de ziekte van Crohn en kwaadaardig melanoom. Een bijkomende studie wees uit dat het kader ook kan worden gebruikt voor zeldzame ziekten, op voorwaarde dat met bepaalde aandachtspunten rekening wordt gehouden. Het hulpmiddel zal verder worden verfijnd.
Filip Ceulemans