Deze week heeft onze voorzitter, dr. Roel Van Giel, zijn afscheidsspeech voor de huisartsenkringen gehouden. ‘De huisartsenkringen zijn de kracht van verandering en de motor van het lokaal gezondheidsbeleid’, zo stelt hij in zijn speech. Roel Van Giel deed ook een oproep aan alle huisartsen om actief te blijven in de kring en aanwezig te zijn op de activiteiten. ‘Persoonlijk contact, een gezicht kunnen plakken op een naam zal altijd van groot belang blijven in de zorg om vlot en goed te kunnen samenwerken.’
Lees hier onder de volledige toespraak ...
Beste collega’s,
Zes jaar geleden ben ik mijn voorzitterschap, na twee jaar ondervoorzitter, gestart met mijn ronde van Vlaanderen. Dankzij de contacten van Gert Merckx had ik de kans om in heel wat kringen een presentatie te geven die toen nog als titel had: ‘Huisartsen(kring) in 2020: evoluties in praktijk en kringwerking’. Mijn doel was om tijdens mijn voorzitterschap zoveel mogelijk kringen in Vlaanderen en Brussel te bezoeken. Uiteindelijk ben ik in meer dan dertig kringen te gast geweest en heb ik de uitdagingen van de huisartsen en huisartsenkringen kunnen schetsen aan de huisartsen op het veld. Voor mij blijven deze contacten met de kringen één van de leukste en leerrijkste momenten tijdens mijn voorzitterschap. Niet alleen had ik de kans om uitdagingen te schetsen en ideeën voor te stellen maar vooral het directe contact met de kring en zijn leden tijdens de voordrachten en ook vaak na de voordrachten is van een onschatbare waarde als voorzitter.
Ondanks de tijdsbesteding die een mandaat als voorzitter vraagt, ben ik ervan overtuigd dat het belangrijk is dat je een stukje van je tijd ook als huisarts actief blijft. Het is cruciaal om de voeling met de huisartsgeneeskunde te houden. Maar als ik een ding geleerd heb, is dat huisarts zijn in Kalmthout, zoals dat bij mij het geval is, niet hetzelfde is als huisarts zijn in Houthalen, Diest, Antwerpen, Aalter, Brussel of Poperinge. Dat is tevens de moeilijkheid en de uitdaging voor Domus Medica. Hoe zorg je ervoor dat je voldoende voeling houdt met het volledige werkveld en tegelijk een lijn trekt waarbij je de grootste gemeenste deler van al die verschillende meningen naar voor probeert te brengen? Een soms delicate evenwichtsoefening.
Tijdens de voordracht sprak ik ook altijd over de evolutie van de huisartsenkringen. Ik noemde de huisartsenkringen steeds de kracht van verandering en ik meen dat tot op de dag van vandaag uit de grond van mijn hart. Het belang van de kring mag niet onderschat worden, niet voor de individuele huisarts, niet voor Domus Medica, niet voor de organisatie van de zorg.
Huisartsenkringen zijn voor de individuele huisarts een aanspreekpunt en een luisterend oor, ze proberen in de snelheid aan veranderingen de individuele huisartsen mee doorheen de veranderingen te loodsen, ze bouwen mee aan het lokale en regionale zorgbeleid. Ze vertegenwoordigen de huisartsen bij de ziekenhuizen, lokale besturen of ELZ en vertolken zo de stem van de lokale huisarts.
Maar ook voor Domus Medica zijn de kringen van cruciaal belang als aanspreekpunt, als klankbord, als input van het werkveld. De kringen droegen de afgelopen jaren heel wat extra taken, denken we maar aan de covidcrisis (triage-afnamecentra, mSpoc, medische experten en huisartsen aanleveren voor de vaccinatiecentra) of de opvang van vluchtelingen uit Oekraïne.
We herhalen dan ook onze vraag voor een rechtvaardige financiering voor de geïnvesteerde tijd. Meer dan tien jaar moeten de huisartsenkringen het zonder indexering stellen en de werkingsmiddelen werden zelfs met 6% verlaagd bovenop het verlies aan financiering wegens de niet-indexering. Wij zullen op deze nagel blijven kloppen. De regering moet de kracht van een huisartsenkring, de kracht van het middenveld erkennen. We vragen dan ook om dringend werk te maken van de indexering van de basisfinanciering van de huisartsenkringen.
Daarom dat ik al die jaren ook gepleit heb voor verdere professionalisering en vergroting van de kring. Ik heb in de voorbije jaren ook gezien dat heel wat kringen dit gedaan hebben. Ik besef dat dit telkens een hele inspanning vraagt maar ik wil de kringen oprecht feliciteren met de evolutie die ze de voorbije jaren hebben doorgemaakt. Ik weet dat vele huisartsen heel veel uren, na hun dagdagelijkse praktijk, hebben besteed om de kringen en de wachtposten de laatste jaren uit te bouwen en dit heel vaak puur uit vrijwillig engagement. Ik besef zeer goed dat het veel van jullie gevraagd heeft en nog vraagt, maar ik ben er ook van overtuigd dat de huisartsen daar de volgende jaren de vruchten van plukken.
Het belang van een slagkrachtige kring, ondersteund door personeel, mag niet onderschat worden. Ik wil van dit moment dan ook gebruikmaken om eens speciaal alle kringcoördinatoren, wachtpostmanagers en ander personeel van de kringen en de wachtposten van harte te danken voor de dagelijkse inzet voor de huisartsen. Ik zie en hoor de passie waarmee eenieder probeert de huisartsen zo goed mogelijk te ondersteunen om zijn of haar beroep uit te oefenen. Jullie inzet kan niet onderschat worden. Ik hoop dat, ondanks de vele grote en kleine problemen waarmee jullie dagelijks te maken hebben en de vele uitdagingen waar we nog voor staan, we op jullie inzet kunnen blijven rekenen want jullie zijn van onschatbare waarde.
Zoals gezegd, blijven we pleiten voor een niet meer dan rechtvaardige financiering uit de Vlaamse overheid maar zolang die er niet komt, moeten we vanuit de huisartsen de kringen zelf een stuk verder financieren. Misschien paradoxaal maar ik vind ook dat we niet helemaal afhankelijk mogen zijn van overheidssubsidies. Een kringlidgeld is immers een investering in je beroep. Het is een investering in een organisatie die ervoor zorgt dat de ideeën hoe jij huisarts wilt zijn, hoe jij je beroep nu en binnen tien jaar wilt uitoefenen, verdedigt. De kringen doen op lokaal niveau wat van cruciaal belang is voor je dagelijkse werking. Via Domus Medica proberen we die elementen die op Vlaams of federaal vlak aangepakt moeten worden, op te nemen.
Beste collega’s,
De huisartsgeneeskunde gaat door een crisis. Op ons Visiecongres van 3 december hoorden we opnieuw de noodkreet van een aantal huisartsenkringen en regelmatig verschijnen de getuigenissen van collega’s in de pers. Diezelfde dag hebben we ook ons ‘Visiedocument Huisarts 2030’ voorgesteld. Een toekomstvisie gebaseerd op vijf kernwaarden: medisch generalistische zorg, gepersonaliseerde zorg, teamspeler, public health en goesting. Ik geloof in de toekomst van de huisartsgeneeskunde in het zorglandschap. Met de zorgnoden die zich de volgende twintig jaar zullen aanbieden, zal een toegankelijke, betaalbare, kwaliteitsvolle en solidaire geneeskunde alleen mogelijk zijn mits een sterke huisartsgeneeskunde. In het Visiedocument hebben we daarvan de steunpilaren uitgetekend. We gaan dat nu moeten invullen.
‘Wij gaan dat moeten invullen’, hoor ik jullie denken, ‘maar het water staat ons nu al aan de lippen’.
Dat beseffen ik en Domus Medica maar al te goed en het is in die zin frustrerend dat het verhaal dat ik al acht jaar geleden bracht, zo laat is opgepikt door de politiek maar ook door de andere artsenorganisaties. Heel wat van de problemen die we vandaag kennen, waren perfect voorspelbaar maar zijn door een gebrek aan daadkracht niet tijdig aangepakt.
Jullie weten dat ik niet meega in de goedkope slogans die snelle oplossingen voorstellen. Het probleem is immers complex en aan nepoplossingen weiger ik mee te doen.
- Neen, het ingangsexamen afschaffen gaat niet automatisch tot meer huisartsen leiden.
- Neen, een verhoging van het inkomen gaat niet ineens alle laatstejaarsstudenten voor huisartsgeneeskunde doen kiezen.
- Neen, geen enkele praktijkvorm is beter dan de andere.
- Neen, het remgeld optrekken gaat er niet voor zorgen dat oneigenlijk gebruik van de huisartsgeneeskunde verdwijnt.
Een complex probleem heeft immers geen eenvoudige antwoorden maar een resem aan verschillende maatregelen waarbij heel veel verschillende actoren hun verantwoordelijkheid moeten nemen.
Nu moeten we alle energie steken om oplossingen te vinden. Oplossingen op korte termijn en oplossingen op middellange termijn. Maar nadien mag van mij gerust de evaluatie gemaakt worden waarom sommige stakeholders de noodzakelijke hervormingen zoveel jaren hebben tegengehouden. Hun verantwoordelijkheid (en dit is niet alleen de politiek) is zeer groot.
En dan kom ik weer bij de kringen. Jullie rol zal de volgende jaren alleen maar toenemen.
Op korte termijn gaan we moeten improviseren.
- Hoe zorgen we ervoor dat een patiënt met een zorgvraag nog bij een huisarts terecht kan?
- Hoe zorgen we ervoor dat de lokale huisartsen het volhouden en niet de handdoek in de ring gooien?
- Hoe zorgen we ervoor dat de praktijken begeleid worden in de transitie die ze moeten doormaken?
- Hoe zorgen we ervoor dat in dit snel veranderend zorglandschap de huisarts ook lokaal de centraal medische spilfiguur blijft?
Er zijn vandaag al een aantal van die noodoplossingen: zorgpunten zoals in Essen of Zwijndrecht om de subacute en chronische zorg op te vangen, straatplannen om nieuwe inwoners toch een aanspreekpunt voor subacute zorg te geven, afspraken met de tweede lijn en andere zorgverleners,… maar er zal veel meer nodig zijn.
Lokale afspraken, collegialiteit (met respect voor ieders draagkracht) en creativiteit zullen essentieel zijn. We gaan moeten experimenteren met hybride zorg, gedeelde dossiers, delegatie van taken en we gaan goede voorbeelden moeten delen. We gaan moeten zorgen dat we het recht op zorg kunnen garanderen, terwijl we tegelijk het recht op een evenwichtig leven voor de huisarts bewaren. De kwaliteit van zorg in deze noodoplossingen zal nooit de kwaliteit van zorg in de huisartsgeneeskunde evenaren maar geen zorg krijgen is nog slechter. Deze noodoplossingen zijn absoluut niet hetgeen waar we voor staan maar zijn soms wel noodzakelijke tijdelijke tussenstappen om niemand achter te laten. We gaan nog veel creativiteit nodig hebben en daarbij zullen de kringen van cruciaal belang zijn.
Ook in de nieuwe zorgorganisatie van de huisartsgeneeskunde zal de kring een belangrijke taak spelen. En om het nog eens duidelijk te zeggen: Domus Medica heeft niets tegen de soloarts, wij respecteren elke praktijkvorm maar we zijn ervan overtuigd dat elke praktijk, dus ook de soloarts, ondersteuning moet hebben van een secretariaat en een verpleegkundige om de toekomstige zorgtaken te kunnen blijven opnemen.
Denk maar aan de organisatie van de wachtdienst waarbij ik ervan overtuigd ben dat we voor de diepe nacht meer moeten samenwerken om de wachtdruk te verminderen. Dit is een betere optie dan het pleidooi om niet meer van wacht te zijn tijdens de diepe nacht. Het aantrekkelijk maken van je regio voor nieuwe huisartsen (want er zit daar een scheeftrekking in Vlaanderen), het uitwisselen van good practices maar misschien ook nieuwe taken die het individuele praktijkniveau te boven gaan en op een regionaal niveau ondersteund kunnen worden (bv. backoffice ICT, datamangement, HR-beleid, …)… Niet alles daarvan moet misschien door de kring zelf gedaan worden, maar de kring kan via contracten met externe partners dit aan de leden aanbieden.
Maar daarnaast blijft ook die ene cruciale rol van een kring onmisbaar, met name de ontmoetingsplaats tussen de lokale artsen. Het bevorderen van de sociale cohesie, van de collegialiteit (een o zo belangrijk begrip in de huisartsgeneeskunde) is cruciaal om ons door deze moeilijke periode heen te helpen.
Ik kan dan ook alleen een oproep doen aan alle collega’s en zeker ook de jonge collega’s om hun rol binnen de kring op te nemen. Ik vind het jammer en ook wat verontrustend dat steeds minder artsen aanwezig zijn voor onderwerpen die door de kringen of door de kring en het ziekenhuis samen georganiseerd worden. Persoonlijk contact, een gezicht kunnen plakken op een naam zal altijd van groot belang blijven in de zorg om vlot en goed te kunnen samenwerken. Ik wil daarom ook de oproep doen (en ik hoop dat jullie die verspreiden naar jullie leden) om actief te zijn in de kring, om aanwezig te zijn op de activiteiten. Het zal ons op veel momenten heel veel veerkracht geven. We moeten goed luisteren naar de redenen waarom sommigen niet aanwezig zijn, we zullen misschien nog een aantal zaken moeten veranderen qua timing of verloning, maar we zullen toch ook moeten attenderen op een bepaald engagement dat we van elke huisarts mogen verwachten naast zijn engagement in zijn of haar eigen praktijk.
Ten slotte wil ik van deze gelegenheid gebruikmaken om nog één keer Gert in de bloemetjes te zetten. Bij Domus Medica gaan en komen voorzitters, af en toe verandert zelfs eens een directeur maar er zijn rotsen in de branding die altijd blijven bestaan. Gert is er daar één van. Het werk en netwerk dat Gert heeft uitgebouwd, is onbeschrijfbaar. De waarde van Gert voor een organisatie als Domus Medica maar ook voor alle kringen is enorm groot. Gert zorgt ervoor dat al jullie bekommernissen ook bij directie, bestuursorgaan en voorzitter komen en als er niet snel genoeg reactie kwam of we er niet genoeg rekening mee hielden, stuurde hij zeker een herinneringsmailtje. Ik hoop, Gert, dat je nog vele jaren de uitdaging mag vinden om deze belangrijke brugfunctie tussen Domus Medica en de huisartsenkringen te zijn. Je doet dat voortreffelijk. Bedankt Gert.
Half januari wordt mijn opvolger gekozen. Ik heb de eer gehad om acht jaar Domus Medica mee te leiden waarvan zes jaar als voorzitter. Ik heb ongelooflijk veel boeiende contacten en gesprekken gehad met huisartsen over het hele landschap en ik heb geprobeerd om die grootste gemeenschappelijke deler zo goed als mogelijk op alle mogelijke niveaus te verdedigen. De covidperiode zal ook mijn voorzitterschap tekenen maar ik hoop dat ik zowel op het beleid als in de media de stem van de huisarts heb kunnen laten horen. Het waren bij momenten heel zware periodes maar ook heel leerrijk. Ik kijk positief terug op de voorbije acht jaar maar ben er tevens van overtuigd dat regelmatig een nieuwe frisse wind in het bestuur belangrijk is voor de verdere uitbouw van Domus Medica.
Ik heb ook geleerd hoe complex alles is en hoe frustrerend traag alles gaat. Er wordt te vaak naar de politiek gekeken (waaraan veel verweten kan worden maar waarvan soms ook te veel verwacht wordt) en te weinig naar de stilstand die de vertegenwoordigers in het Riziv veroorzaken, maar ik ben er ook van overtuigd dat niemand een big bang kan veroorzaken. We zullen de bedding van de rivier moet verplaatsen door kei per kei te verleggen en hopelijk vinden we een aantal grote rotsen (zoals de New Deal, een duidelijk gecommuniceerd takenpakket of de afschaffing van het briefje arbeidsongeschiktheid) om alles sneller te doen verlopen. Maar het zal grotendeels door onze inzet zijn. Ik ben ervan overtuigd dat Domus Medica in goede handen is. We hebben een sterke organisatie, een sterk team en heel wat artsen die zich willen engageren. Ik ben ervan overtuigd dat de kringen zullen blijven bewijzen dat ze de kracht van verandering zijn en de motor van het lokaal gezondheidsbeleid. Ik ben ervan overtuigd dat jullie als vertegenwoordigers van de kringen ervoor zullen blijven zorgen dat de stem van de huisarts in het veld altijd gehoord zal worden. Want enkel samen zullen we de huisarts 2030 vorm kunnen geven.
Veel succes, het gaat jullie goed en ik ben ervan overtuigd dat we elkaar ergens terug zullen tegenkomen!
Dr. Roel Van Giel, voorzitter Domus Medica
13 december 2022
