Het antibiotica-verbruik in België daalt, maar is nog steeds te hoog, publiceerde Sciensano vorige week. Naar aanleiding van de WAAD (World Antibiotic Awareness Week) geven we een overzicht van enkele recente studies in het antibioticum-landschap: de PaSSo-pilootstudie en de ARON-studie. Daarnaast geven we enkele hulpmiddelen waar je in de praktijk mee aan de slag kan gaan.
Doe mee met de PaSSo-studie en versterk antibiotic stewardship in de eerste lijn!
We nodigen huisartsen en huisartsen in opleiding uit om deel te nemen aan de PaSSo trial, een nationale studie die de invoering van de nieuwe digitale beslissingsondersteuning PSS Antimicrobieel evalueert. Deze tool, ontwikkeld door RIZIV-INAMI en FOD Volksgezondheid en geïntegreerd in het EMD, biedt snelle en praktische aanbevelingen op basis van de BAPCOC-richtlijnen, met respect voor uw therapeutische vrijheid. De studie wil nagaan hoe PSS het voorschrijfgedrag in de dagelijkse praktijk ondersteunt en draagt direct bij aan de strijd tegen antibioticaresistentie.
Wilt u meehelpen aan beter onderbouwde antibioticavoorschriften in België?
Meer info of aanmelden via passo.trial@kuleuven.be of via https://gbiomed.kuleuven.be/english/research/50000687/luhtar/research/nl_passo-form.
Nieuwe Belgische studie toont: beslishulp vermindert antibioticavoorschriften bij kinderen met 25%
De grootschalige Belgische ARON-studie, uitgevoerd door zes universiteiten onder leiding van KU Leuven en gepubliceerd in The Lancet, toont dat een combinatie van een klinische beslisboom, gerichte CRP-sneltesten en duidelijk vangnetadvies het antibioticagebruik bij kinderen met acute infecties aanzienlijk vermindert. In deze cluster-RCT met meer dan 7000 kinderen daalde het voorschrijven van antibiotica van 22% naar 16%, zonder negatieve impact op herstel, veiligheid of zorggebruik.
De beslisboom helpt artsen om ernst snel in te schatten; de CRP-test wordt enkel ingezet bij twijfel en lage waarden ondersteunen een afwachtend beleid. Het vangnetadvies geeft ouders duidelijke richtlijnen, waardoor minder vaak “voor de zekerheid” wordt behandeld.
De aanpak sluit aan bij de Belgische richtlijnen en biedt een haalbare strategie om rationeel antibioticagebruik in de eerste lijn te versterken.Voor een brede implementatie is vooral goede integratie in het elektronisch medisch dossier, voldoende opleiding en een helder terugbetalingskader voor CRP-POCT nodig.
Het volledige onderzoeksrapport is te raadplegen via de publicatie in The Lancet.
Meer info? www.arontrial.be
Nieuw hulpmiddel voor verantwoord antibioticagebruik bij kinderen: ervaringen van huisartsen en ouders
Recent verschenen de resultaten van de ARON-studie in The Lancet. Om beter te begrijpen hoe deze aanpak in de praktijk wordt ervaren, spraken we met 17 huisartsen en 17 ouders die deelnamen aan de interventiegroep van de studie.
Uit deze gesprekken blijkt dat een CRP-sneltest vooral meerwaarde heeft wanneer er diagnostische onzekerheid bestaat en dus ook twijfel over het nut van antibiotica. Lage CRP-waarden geven huisartsen voldoende vertrouwen om geen antibiotica voor te schrijven, maar hun klinisch oordeel blijft daarbij centraal staan.
Een belangrijk knelpunt is de interpretatie van tussengelegen “grijze zone”-waarden. Dit onderstreept de nood aan heldere en haalbare richtlijnen, zodat artsen deze waarden op een consistente manier kunnen meenemen in hun besluitvorming.
De ouderbrochure wordt eveneens sterk gewaardeerd. Ze biedt begrijpelijke uitleg over veelvoorkomende infecties en geeft ouders houvast over wanneer ze opnieuw medische hulp moeten zoeken.
Samen vormen CRP-testing tijdens de consultatie en de brochure achteraf een complementair geheel dat zowel de besluitvorming als de communicatie versterkt.
Het volledige artikel is open access beschikbaar via JAC–Antimicrobial Resistance: https://academic.oup.com/jacamr/article/6/6/dlae207/7926186
Hulpmiddelen om in de praktijk mee aan de slag te gaan
- sensibiliseringscampagne https://praatoverantibiotica.be
- BAPCOC antibioticagids, raadpleegbaar via BCFI (
- TRACE en GRACE-INTRO "Veilig minder antibiotica" zijn 2 e-learnings die inspelen op verschillende determinanten tegelijk (kennis, communicatievaardigheden, onzekerheid van de behandelende arts voor de diagnose en patiëntverwachtingen en -educatie).
Tot slot een uitnodiging aan alle zorgverleners en burgers om “Antibiotic guardian” te worden en antibioticaresistentie aan te pakken. Het is een initiatief van de Britse Gezondheidsinstanties (Public Health England) dat door BAPCOC ondersteund wordt.
Achtergrondinformatie
CRP-sneltesten in de eerste lijn: hoeveel kost het echt? Nieuwe Belgische studie brengt budgetimpact in kaart
Het oneigenlijk gebruik van antibiotica blijft een grote uitdaging in de strijd tegen antimicrobiële resistentie. CRP-sneltesten kunnen huisartsen helpen om bij acute hoestklachten gepaster te voorschrijven. Maar wat betekent zo’n brede invoering voor het gezondheidsbudget?
Een nieuwe Belgische budget-impactanalyse berekende de kosten van het invoeren van CRP-POCT voor de meer dan 700.000 acute hoestpatiënten die jaarlijks een huisarts consulteren. Over een periode van vijf jaar komt dat neer op een meerkost van ongeveer €12,8 miljoen, vooral door de aankoop van toestellen en testkits.
Tegelijk toont de studie dat minder onnodige antibioticavoorschriften, minder bijwerkingen en een daling van antimicrobiële resistentie op termijn wel degelijk gezondheidswinsten én besparingen kunnen opleveren.
De auteurs besluiten dat een doordachte implementatiestrategie cruciaal is om over- of ondergebruik van CRP-testen te vermijden en de verwachte gezondheidsvoordelen te realiseren.
Meer info: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/41203917/
Antibioticagebruik bij kinderen na COVID-19: sterke daling, snelle inhaalbeweging
Een nieuwe Belgische analyse onderzocht hoe het voorschrijven van antibiotica voor kinderen tussen 0 en 12 jaar evolueerde voor, tijdens en na de COVID-19-pandemie. Tijdens de pandemie daalde het aantal afgeleverde antibioticakuren opmerkelijk sterk: tot 42,7% lager dan verwacht op basis van historische trends. Deze daling viel samen met de verminderde circulatie van respiratoire virussen en de beperkte contacten tussen kinderen.
Na de pandemie trad echter een snelle inhaalbeweging op, waarbij het antibioticagebruik opnieuw steeg en in de terugkeerfase zelfs 66,9% boven het verwachte niveau uitkwam. De grootste schommelingen werden gezien bij oudere kinderen, voorschriften door huisartsen en in regio’s met een meer uitgesproken rurale karakter.
De auteurs benadrukken dat de pandemie niet alleen de epidemiologie van infecties (tijdelijk) heeft veranderd, maar ook het voorschrijfgedrag van zorgverleners.
Meer info: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40735513/
Anneleen Janssen
Coördinator Richtlijnen