Vier argumenten om de tabaksaccijnzen substantieel te verhogen

In België kende de verkoop van roltabak in 2013 een recordhoogte. Een gerolde sigaret is in ons land tot viermaal goedkoper dan een gewone sigaret. Daardoor schakelden de laatste jaren rokers vaker over naar roltabak, ook jonge rokers. In 2013 waren er 850.000 rokers van roltabak tegenover 500.000 in 2012. Roltabak is ook zeer schadelijk voor de gezondheid, maar toch minder gereglementeerd dan gewone sigaretten.

De Nationale Coalitie tegen Tabak vraagt daarom drie zaken aan de Belgische overheid:

• De verhoging van de specifieke accijnzen op sigaretten en tabak waardoor het aantal rokers zal dalen, meer bepaald:
  • In 2014:
  • • Een verhoging van de prijs van roltabak met 1 euro in één keer
    • Een verhoging van de prijs van sigaretten met 50 eurocent in één keer
  • In de loop van de volgende legislatuur:
    • een verdubbeling van de prijs van roltabak
    • een verhoging van de prijs van sigaretten met 50%
      Zeer belangrijk daarbij is dat het bij deze geleidelijke prijsstijgingen telkens over substantiële verhogingen gaat van minstens 10% die in één keer worden ingevoerd. Als het op een andere manier gebeurt (kleinere prijsstijging of stijging van 10% niet doorgevoerd in één keer) neemt het effect sterk af.
• De verplichte vermelding van waarschuwingsfoto’s en het nummer van Tabakstop op de verpakkingen van roltabak vanaf begin 2015
• Het besteden van een deel van de meeropbrengst van de accijnsverhoging voor het gratis beschikbaar maken van rookstopondersteuning voor de meest kwetsbare groepen rokers

Er zijn goede argumenten om de tabaksaccijnzen substantieel te verhogen:

1. Minder jongeren die beginnen roken

Een hoge prijs is de beste maatregel om het roken te ontraden bij jongeren. Jongeren zijn erg prijsgevoelig omdat ze over weinig inkomsten beschikken. In New York, waar de prijzen voor tabaksproducten zeer hoog zijn, is het percentage rokende jongeren gedaald van 20% naar 12% in de periode 2003-2011.

2. Goed voor de volksgezondheid

Een substantiële verhoging van de tabaksaccijnzen is de meest effectieve maatregel om tabaksgebruik te verminderen. Deze stelling wordt onderschreven door de WHO en door de Wereldbank. Een prijsstijging van 10 % vermindert de tabaksconsumptie in ontwikkelde landen als België met zo’n 4 %.

3. De belastingverhoging kan gebruikt worden om de meest kwetsbare rokers te ondersteunen bij het stoppen

Rookgedrag hangt vaak samen met een kwetsbare maatschappelijke positie en opgroeien en leven in een rokersomgeving. Bij roltabak speelt die factor nog meer dan bij gewone sigaretten. We moeten deze rokers dan ook ondersteunen na een verhoging van de prijzen van beide. Daarom vragen we dat de overheid tegelijk inzet op gratis professionele rookstopbegeleiding en farmacologische ondersteuning voor de meest kwetsbare rokers van deze groep m.n. zij die recht hebben op de verhoogde (verzekerings)tegemoetkoming (RVV).

4. Een belastingverhoging die op de steun van de bevolking kan rekenen

Een verhoging van de belasting op tabaksproducten is één van de weinige belastingverhogingen die op steun van de bevolking kan rekenen. Volgens een enquête van GFK van 2013 in opdracht van de Stichting tegen Kanker is 57 % van de Belgen voorstander van een prijsverhoging met 50 cent.

Wat moet er veranderen aan het huidige belastingsysteem voor tabaksproducten?

1. Het huidige systeem

Producenten van goedkope sigaretten kunnen in België hun producten goedkoop verkopen.
Dat komt omdat het aandeel van de specifieke accijnzen (vaste bedragen per tabaksproduct) zeer laag is in ons land, ten voordele van de ad valorem-accijnzen (een percentage van de verkoopprijs): door het lage aandeel van de specifieke accijnzen zijn er merken die goedkoper zijn en kan een roker overschakelen naar een goedkoper merk.

Bovendien zijn de belastingen op roltabak veel lager dan op sigaretten. Dat betekent dat roltabak veel goedkoper is dan gewone sigaretten. Ook is roltabak in ons land meer dan 50% goedkoper dan in Nederland, meer dan 100% dan in Frankrijk en meer dan 200% dan in Engeland.

In België kende de verkoop van roltabak in 2013 een recordhoogte van 10.111 ton of 22,4% meer dan in 2012 (8.262 ton) en 34,8% meer dan in 2011 (7.500 ton). 10.111 ton roltabak is het hoogste cijfer ooit genoteerd in ons land.

De impact van een eventuele tabakstaksverhoging op de volksgezondheid wordt dus voor een stuk tenietgedaan door de beschikbaarheid van goedkopere alternatieven: door een lagere belasting op roltabak is roltabak veel goedkoper dan gewone sigaretten en zal een roker overschakelen naar roltabak in plaats van te overwegen om te stoppen met roken.

2. Hoe moet het dan wel?

Het aandeel van de specifieke accijnzen moet flink worden verhoogd ten nadele van de ad valorem-accijnzen, zodat het prijsverschil tussen de verschillende sigarettenmerken vermindert.
Specifieke accijnzen maken alle sigaretten in gelijke mate duurder en verkleinen dus het prijsverschil tussen merken.

Het belastingsverschil tussen roltabak en sigaretten moet worden verkleind.