Elektronisch voorschrijven in de ambulante zorg komt stilaan dichterbij. In België werken de diverse beroepsfederaties van zorgverstrekkers samen met de overheid om dit te realiseren. Na een lange voorstudie gebeuren momenteel de eerste testen door de eindgebruikers. Nadien zal het project nog verder in de praktijk getest worden, met de bedoeling daarna een nationale roll-out voor te bereiden. In eerste instantie gaat het over het voorschrijven van medicatie, maar het project voorziet onmiddellijk nadien ook een uitbreiding naar de andere types van zorgvoorschriften.

Na een zeer uitgebreide studie en brede raadpleging over de ganse gezondheidssector, werd in 2009 het Recip-e pilootproject opgestart. De vzw Recip-e werd opgericht. Zij wordt aangestuurd door de belangrijkste representatieve groeperingen van zorgverstrekkers, omvattend artsen, apothekers, tandartsen, kinesisten en verpleegkundigen en beoogt een uitbouw naar een nog bredere afstemming op de groeperingen van de zorgverstrekkers.

Dankzij de financiering door het verzekeringscomité van het RIZIV, kon een pilootproject worden opgestart in 2009 met als doelstellingen: volledige uitwerking en implementatie van het theoretisch model, getoetst aan de sector, selectie van de partners op basis van objectieve criteria, opvolging en uittesten van de technische realisatie en uittekenen van een nationale roll-out op basis van de metingen en schattingen als resultaat van het pilootproject 2010-2012. Het systeem moet ook “generisch” zijn, wat inhoudt dat het voor alle ambulante voorschriften moet kunnen dienen, niet alleen voor de farmaceutische, waarmee we starten. Andere voorschriften (kine, verpleegkunde, klinische biologie en radiologie, …) zullen zo vlug mogelijk volgen.

Eerst werd een lastenboek opgesteld voor de technische implementatie, rekening houdend met de basisdiensten die het eHealth-platform ondertussen ook ontwikkelde en beschikbaar stelde. Met de implementatie werd gestart in maart 2010.
In de loop van dat jaar werden alle technische basiscomponenten ontwikkeld en intern uitgetest. Momenteel testen een 30-tal personen het systeem uit in een “acceptatie-omgeving” met zuiver fictieve casussen. De feedback die hieruit voortkomt zal leiden tot de eerste volledig operationele versie van Recip-e.
De testfase “te velde” met deze complete versie van de Recip-e piloot is gepland vanaf de herfst 2011 (zowat twee maanden eerder dan voorzien).

Het project voorziet een naadloze integratie met de verschillende voorschrijf- en afleversoftware van artsen en apothekers. Daartoe worden een aantal integratiemodules ter beschikking gesteld aan de software vendors.

Door de unieke samenwerking tussen alle instanties (eHealth-platform, RIZIV, Recip-e en MyCareNet) wordt één enkele geïntegreerde oplossing beoogd, met verschillende diensten met toegevoegde waarde (dus ook koppeling met de verzekerbaarheid), ontsloten via het eHealth-platform.

Hoe zal het ambulant elektronisch voorschrift in de praktijk gebruikt worden?

Enkele basisprincipes die algemeen gevolgd worden in de Belgische e-health ontwikkelingen worden uiteraard ook bij Recip-e gehandhaafd:

• de gegevens worden via “state of the art”encryptiemethodes optimaal beveiligd tijdens transport en tevens tijdens de tijdelijke opslag op de Recip-e server;
• enkel de onmiddellijk betrokken zorgverstrekkers en de patiënt kunnen aan de medische gegevens. De voorschriften worden versleuteld opgeslagen op de Recip-e Server terwijl de sleutels om deze te ontcijferen bewaard worden op het eHealth platform. Noch het eHealth platform, noch Recip-e kunnen de inhoud van de voorschriften zien. Bij het aanmaken en ophalen van het voorschrift worden versleuteling en ontsleuteling van het voorschrift gedaan door respectievelijk de voorschrijfpakketten en de afleverpakketten;
• gegevens worden slechts zo kort mogelijk bijgehouden: als het voorschrift afgeleverd is, verdwijnt het van Recip-e server;
• er verandert niets aan de administratieve gegevensflow (apotheker-tarificatiedienstmutualiteiten-Riziv);
• er wordt maximaal gestreefd naar naadloze integratie Recip-e – eHealth-platform – MyCareNet;
• er wordt naar het voorschrift verwezen op basis van een ID die de patiënt bijhoudt. Zo blijft de patiënt de volledige vrije keuze behouden over het voorschrift én de vrije keuze van apotheker.

In de loop van 2010 werden alle technische basiscomponenten ontwikkeld en intern uitgetest: de centrale databank voor tijdelijke opslag van voorschriften in transitie, de integratie van de basisdiensten voor veilige overdracht en encryptie van het eHealth-platform en integratie in een aantal pakketten voor artsen en apothekers.

Een van de hoofddoelstellingen van het Recip-e project is “zo transparant mogelijk” te zijn voor de zorgverstrekkers.

Voor de voorschrijvende arts

Een voorschrijvende arts start zijn computer en zijn medisch dossiersysteem op; daarbij start hij een communicatiesessie die hem een beveiligde verbinding aanbiedt met het eHealth-platform. Hiervoor dient hij zijn e-ID in de kaartlezer van zijn computer te stoppen en zijn pin-code in te geven. Eens de sessie gestart, kan de e-ID kaart verwijderd worden. De sessie voor voorschrijvers is geldig voor een periode van 4 uur. (Er is een noodprocedure voorzien, indien hij niet over een e-ID beschikt).

Om een voorschrift te maken, gebruikt de arts of tandarts de voorschrijfmodule van zijn pakket. De patiënt wordt geïdentificeerd , uiteraard liefst gekoppeld aan het dossier van deze patiënt, zodat bij voorschrijven rekening wordt gehouden met mogelijke tegen-indicaties en allergieën. In Recip-e wordt voor de identificatie van de patiënt gebruik gemaakt van het identificatienummer van de sociale zekerheid dat de artsen vanuit de privacy gemachtigd zijn te gebruiken in hun patiëntendossier.

De voorschrijfmodule laat toe gelijk welke medicatie en andere courante farmaceutische producten die in België gekend zijn in te geven aan de hand van een “pick-list” (en gecodeerd op basis van de CNK code), maar bovendien kunnen magistrale voorschriften (deze van het TMF eveneens gecodeerd) en ook alle andere items toegevoegd worden door middel van vrije tekst. De nodige instructies zoals posologie en andere worden op een gecodeerde manier vastgelegd.

Eens het voorschrift alle bedoelde items bevat, wordt het met een druk op de knop naar Recip-e doorgeseind. Alle verificaties en encryptiestappen gebeuren op transparante wijze. Er wordt bijvoorbeeld geverifiëerd of het voorschrift wel door een arts is voorgeschreven en of de voorschrijvende arts wel degelijk diegene is die de sessie heeft opgestart.

De Recip-e server antwoordt (binnen de seconde) met een unieke identifier (Recip-e ID of RID genoemd). Het voorschrijfprogramma plaatst deze RID bovenaan het af te drukken voorschrift onder vorm van een barcode.
Het voorschrift wordt afgedrukt op het gekende formaat, alleen merkt men nu bovenaan de bijkomende barcode met het unieke RID nummer op.

Tijdens de introductiefase zal het papieren voorschrift nog een tijdlang het rechtsgeldig document blijven. Van zodra het gebruik van het systeem voldoende verspreid is kan dan (wettelijk) het elektronisch document het rechtsgeldige voorschrift worden en blijft het gedrukte document een geheugensteuntje voor de patiënt, die zo steeds kan weten wat is voorgeschreven.

Het papieren voorschrift met de bijkomende barcode wordt aan de patiënt gegeven, die zijn voorschrift kan aanbieden aan een apotheek, volledig naar zijn vrije keuze (later ook kinesitherapeut, verpleegkundige, klinisch bioloog, ...).

Voor de afleverende apotheker

De apotheker start zijn computersysteem op en initieert bovendien een communicatiesessie met het eHealth-platform, via ingave van zijn eID met pin-code. Deze sessie zal twaalf uur geldig blijven.

Wanneer een patiënt een voorschrift aanbiedt, voorzien van een RID (= barcode bovenaan), dan zal de apotheker deze RID met zijn barcode lezer inscannen. Zijn pakket stuurt via de eHealth-platform connectie een opvraging naar de Recip-e databank, ontvangt het voorschrift en toont het op het scherm.
Indien het voorschrift een terugbetaalbaar - of te registreren - item bevat, zal ook automatisch een venster openen met daarin de verzekerbaarheid van desbetreffende patiënt. Dit is mogelijk omdat het Recip-e systeem specifiek daarvoor vlot samenwerkt met het MyCareNet platform van de ziekenfondsen, dat de verzekerbaarheid online meedeelt.

Voorlopig blijft de huidige regel gehandhaafd: zodra de apotheker één item van het voorschrift aflevert, blijft het voorschrift in de apotheek. Desgevallend kan -- zoals vandaag -- de aflevering van andere items van het voorschrift in dezelfde apotheek uitgesteld worden tot een latere datum.

Communicatie met Recip-e, eHealth-platform en MyCareNet voor ophalen van ge-encrypteerd voorschrift, encryptiesleutel en status informatie gebeurt volledig transparant en binnen enkele seconden.

Verdere afhandeling gebeurt volledig volgens de modaliteiten van het apothekerspakket. Zo ook bijvoorbeeld de afhandeling van uitgestelde afleveringen, ...

Voor de patiënt

Er wordt in een webtoepassing voorzien waarbij de patiënt toegang verkrijgt tot zijn eigen voorschriften. Deze webtoepassing kan geïntegreerd worden in verschillende omgevingen waarbij we specifiek denken aan het patiënten-portaal van de mutualiteiten. In een pilootfase test Recip-e het webportaal uit.

Patiënten kunnen via het webportaal met elektronische voorschriften doen wat ze ook rechtmatig kunnen met papieren voorschriften, gemaakt voor henzelf: ze aanbieden aan de apotheker van hun vrije keuze, om de medicatie op te halen, hun niet afgeleverde voorschriften bekijken en indien ze dat echt wensen: ze uit het systeem verwijderen

Het Recip-e portaal, bereikbaar met een webbrowser, waarin de eID certificaten zijn geactiveerd, laat precies deze 2 laatste acties toe.

Door in te loggen op de portaalsite, via het eHealth-platform en met authenticatie dankzij de eID en pin-code krijgen patiënten toegang tot een lijst met de niet afgehaalde voorschriften die voor hen gekend zijn. Ze kunnen deze voorschriften bekijken, per voorschrift aangeven dat ze niet wensen dat feedback gegeven wordt naar de voorschrijver en als ze dat expliciet wensen: voorschriften vernietigen.

Van pilootproject tot nationale uitrol en internationale samenwerking

Tijdens de finale testperiode van het pilootproject (te velde) zullen alle nodige gegevens opgemeten en verwerkt worden om te komen tot een optimaal voorstel voor de nationale uitrol.

Ondertussen wordt er ook vanuit Recip-e en vanuit het eHealth-platform samengewerkt met de Europese partners via het epSOS project, dat transnationale uitwisseling van zowel voorschriften als samengevatte medische dossiers beoogt.

(bron: persbericht van Recip-e van 9 mei 2011)