In de media werden deze week boetes aangekondigd voor wie te veel (tweedelijns)antibiotica voorschrijft. Aanleiding is de brief die alle huisartsen van het RIZIV ontvingen met individuele feedback over hun antibioticavoorschrijfgedrag (NRKP-indicatoren – doelmatig voorschrijven van antibiotica). Via deze NRKP-indicatoren zouden alle huisartsen de evolutie van hun voorschrijfgedrag jaarlijks kunnen opvolgen. Domus Medica merkte, net als heel wat collega’s, op dat de cijfers die het RIZIV hanteert niet altijd representatief zijn voor het voorschrijfgedrag. Domus Medica betreurt bovendien de penaliserende communicatie die in de brief wordt gehanteerd. Als reactie hierop heeft Domus Medica een brief gestuurd naar het RIZIV om de tekortkomingen van de indicatoren aan te kaarten opdat deze worden bijgestuurd.
Domus Medica is van mening dat een inzichtgevende en motiverende benadering het beste werkt voor de huisartsen en de patiënten. Tijdens deze legislatuur zijn er belangrijke stappen gezet om het gebruik van antibiotica terug te dringen. Zo is er vandaag heel wat trainings- en ondersteuningsmateriaal beschikbaar voor huisartsen (zoals richtlijnen, e-learnings, MFO-materiaal, beslishulp, de antibioticabarometer en de BAPCOC-gids) om de kwaliteit van hun antibioticavoorschrijfgedrag te verbeteren. Deze maken deel uit van de digitale toolkit die Domus Medica samen met de academische centra voor huisartsgeneeskunde van de universiteiten van Antwerpen, Brussel, Gent, Leuven en Luik ontwikkelde in het kader van het implementatieproject “Lokaal antibioticastewardship luchtweginfecties” met steun van de FOD Volksgezondheid. Binnenkort zullen er ook Prescription Search Support (PSS) systemen beschikbaar zijn in de EMD’s (ook voor radiologievoorschriften) die huisartsen helpen te beslissen om al dan niet een antibioticum voor te schrijven.
Tijd voor actie
De impact van antibioticaresistentie werd voor 204 landen en regio’s uitgebreid in kaart gebracht (zie figuur). Bijna 5 miljoen sterfgevallen werden gelinkt aan een antibioticaresistente bacteriële infectie in 2019, waarvan 1,2 miljoen overlijdens rechtstreeks te wijten waren aan deze resistentie. Eerdere schattingen voorspelden jaarlijks 10 miljoen sterfgevallen als gevolg van antimicrobiële resistentie tegen 2050, maar het is nu al zeker dat we veel dichter bij dat cijfer zijn dan we dachten.
En in de Europese klas zijn we geen goede leerling. Elk jaar kunnen er in Europa 35.000 overlijdens worden toegeschreven aan multiresistenie. Het is hiermee een grotere oorzaak van mortaliteit dan van TBC, HIV en influenza tezamen. Landen zoals Kroatië, Tsjechië en Hongarije doen het beter dan ons. In Nederland ligt de antibioticaconsumptie in de eerste lijn maar liefst 2,5 keer lager dan in België en dit zonder een verhoogd risico op complicaties. Domus Medica erkent dan ook dat de kwaliteit van het antibioticavoorschrijfgedrag bij de huisartsen beter kan. 75% van alle antibioticavoorschriften in de eerste lijn zijn van onze hand.
Bron: The Lancet
Op voorwaarde dat het RIZIV de tekortkomingen van de NRKP-indicatoren nog bijstuurt, kunnen deze indicatoren wel een handig ‘knipperlicht’ zijn dat collega’s confronteert met hun eigen antibioticavoorschrijfgedrag. Collega’s die zich pertinent niet aan de richtlijnen willen houden, komen zo ook op de radar van het RIZIV. En dat is nodig in de aanpak van multiresistentie.
Maar dit is niet genoeg
Als we het gebruik van antibiotica willen terugdringen, is er blijvend werk aan de winkel. De tweede lijn haalt in ons land betere resultaten in de strijd tegen antibioticaresistentie. Ook voor de eerste lijn is een blijvend substantieel budget nodig om de doelstellingen te realiseren. Domus Medica zal er bij de overheid op aandringen dat ze hierin blijft investeren en vooral in de eerste lijn.
Domus Medica vraagt ook dat er meer middelen komen om specifieke richtlijnen voor de eerste lijn verder uit te werken en te updaten, dat het farmacotherapeutisch overleg verduurzaamd wordt en dat er eindelijk werk wordt gemaakt van Point of Care (POCT) CRP-sneltesten in de huisartsenpraktijken en wachtposten. Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van CRP-testen in de praktijk tot 20% minder antibioticavoorschriften kan leiden. De huisarts krijgt hiermee een tool om de ernst van een infectie beter in te schatten en zo doelmatig antibiotica te kunnen voorschrijven. In andere Europese landen is dit al jaren ingeburgerd in de dagelijkse praktijkvoering van huisartsen. Het wordt tijd dat dit bij ons ook gebeurt.
Tot slot vraagt Domus Medica om te werken aan realistische verwachtingen van onze patiënten. Campagnes rond gezondheidsvaardigheden en zelfzorg zijn nodig. In verband met de zin en onzin van OTC-producten (over the counter) bij luchtwegklachten dragen huisartsen, apothekers en andere eerstelijnszorgberoepen best dezelfde boodschap over aan patiënten over het beperkt nut van deze producten.
Bekijk ook
In de media: Domus Medica ziet het als haar missie om huisartsen te motiveren en te ondersteunen in hun dagelijkse praktijk (bron: VRT Nieuws).
Bronnen
Huisarts Nu: https://www.huisartsnu.be/2022/nr5/internationaal/antibioticaresistentie-een-van-de-belangrijkste-doodsoorzaken
ECDC: https://www.ecdc.europa.eu/en/publications-data/antibiotic-resistance-growing-threat-human-health
