De praktijkverpleegkundige en cervixkankerscreening
ELZ N-O-Waasland - Universiteit Antwerpen - huisartsenpraktijk in Sint-Niklaas -
Kunt u uw praktijk kort beschrijven?
Ik werk sinds oktober 2021 als VIHP in een prestatiegerichte huisartsenpraktijk in Sint-Niklaas. De praktijk bestaat uit een team van 7 huisartsen, 1 VIHP en een medisch secretaresse. Ons patiëntenbestand bestaat uit een divers publiek van alle leeftijden, waarvan naar schatting 25 procent met een migratieachtergrond.
Voor welke concrete uitdaging biedt uw praktijkvoorbeeld een oplossing/inspiratie?
Te weinig vrouwen vinden de weg naar de huisarts voor een uitstrijkje. Er worden jaarlijks 15 à 20 uitstrijkjes uitgevoerd in de praktijk met een totaal patiëntenbestand van ongeveer 6.000 patiënten. We willen een betere follow-up van BHKS en als bijkomend effect de drempel voor algemene gynaecologische problemen verlagen. Daarom wensen we de vrouwelijke patienten te sensibiliseren over het belang van de screening en over de mogelijkheid dit te laten uitvoeren in onze huisartsenpraktijk. Ook omwille van de vaak lange wachtlijst bij de arts-specialist willen we dit als huisartsenpraktijk kunnen aanbieden.
Wat heeft u gedaan?
Ik heb een kwaliteitsverbeterend project voor baarmoederhalskankerscreening (BHKS) in de huisartsenpraktijk georganiseerd als eindwerk voor mijn postgraduaat ‘Verpleegkundige in de huisartsenpraktijk’ aan de Universiteit van Antwerpen.
Hoe heeft u dat georganiseerd?
Bij opzoekwerk over BHKS kwam ik terecht op de website van Centrum voor Kankeropsporing. Hier loopt een studieproject in samenwerking met Domus Medica en de vakgroep Huisartsgeneeskunde van UGent over het “effect van een herinneringsbrief van de GMD-houdende huisarts in het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker’. De studie richt zich op vrouwen die langer dan 5 jaar geleden of nooit gescreend zijn op baarmoederhalskanker.
Aan de hand van een query stelde ik een lijst op van alle vrouwen in de huisartsenpraktijk die mogelijk in aanmerking komen voor een uitstrijkje in kader van BHKS. Het CVKO selecteerde de vrouwen die in aanmerking kwamen voor de studie en stuurde de uitgezuiverde lijst terug. Deze vrouwen op de lijst stuurden we een persoonlijke brief met de oproep om een uitstrijkje te laten nemen bij ons in de praktijk.
Er is in onze HAP zeer bewust gekozen om vooral de VIHP naar voren te schuiven als de uitvoerder van het project. Dit hield zowel het uitvoeren van het uitstrijkje zelf als de schriftelijke en mondelinge communicatie naar de patiënten in. Enerzijds om de werkdruk te verdelen, anderzijds voor de laagdrempeligheid.
Waarom is het een succesvol voorbeeld?
We hebben sinds het verzenden van de brieven eind april 2022 in totaal 47 vrouwen mogen screenen op baarmoederhalskanker. Zelf heb ik 26 uitstrijkjes afgenomen. Door de vrouwelijke artsen zijn er 19 uitgevoerd, door een mannelijke arts 2. Van de tot hiertoe gekende screeningsresultaten hebben we 2 afwijkende stalen gehad.
De persoonlijke herinneringsbrief van de huisartsenpraktijk zorgde voor een grote opkomst. Een verpleegkundige als uitvoerder ipv de eigen arts werd positief ervaren door patiënten. Zeker bij die patiënten die een meer familiaire omgang met hun arts hebben.
Veel mensen gaven aan dat ze niet op de hoogte waren dat de huisartsenpraktijk ook dergelijk onderzoek doet. Het feit dat de patiënten vaak niet wisten dat ze bij ons terecht konden voor een uitstrijkje gaf stof tot nadenken. Het terug in de vingers krijgen van de uitvoering van het uitstrijkje was bij een aantal artsen een aangename bijkomstigheid en gaf vertrouwen dit meer te willen uitvoeren en promoten. Het uitstrijkje wordt nu opvallend vaker aangehaald door het team om te laten uitvoeren bij ons, en bij voorkeur uitgevoerd door de VIHP.
Veder was het succesvol omdat we aan preventie kunnen doen door:
- Opstellen praktijkproctocol voor BHKS
- Ontwikkelen steekkaarten ‘Gynaecologische Anamnese’ en ‘Klinisch Onderzoek’ voor gebruik tijdens screeningconsult
- Ontwikkelen van database met foto’s van normale en afwijkende cervixen als visuele hulp
Heeft u tips of zijn er valkuilen om op te letten?
De opkomst voor BHKS is lager vrouwen met een migratieachtergrond, onder de 40 jaar, woonachtig in stedelijke gebieden en met een lage sociaaleconomische status. Vrouwen die nooit of onvoldoende zijn gescreend op baarmoederhalskanker, vormen een duidelijke risicogroep. Een proefproject van het Centrum voor Kankeropsporing toonde aan dat er aanzienlijk meer vrouwen deelnemen aan de bevolkingsonderzoeken naar kanker als ze hiervoor mede door hun huisarts worden uitgenodigd. Het is belangrijk om de brief voldoende toegankelijk op te stellen voor anderstaligen. Bijvoorbeeld door met pictorgrammen te werken
Andere tips:
- Het is aan te raden om de maximale prijs van 4 euro op de herinneringsbrief te vermelden om de financiële barrière te verlagen.
- Geef informatie over BHKS op het infoscherm in de wachtzaal
- Plaats de screeningstatus met resultaat van het uitstrijkje in het GMD en in de planning voor rappel
