De organisatie van niet-planbare zorg staat onder druk. De stijgende zorgvraag leidt tot lokale initiatieven die proberen hierop in te spelen. Zo kondigde ZAS Middelheim op 13 oktober een proefproject aan waarbij patiënten op afspraak terechtkunnen op de spoeddienst voor laagcomplexe medische problemen. Dit toont aan dat de nood aan oplossingen groot is, maar ad-hocoplossingen volstaan helaas niet. Er is nood aan een structurele hertekening van de niet-planbare zorg. Domus Medica werkte daarom samen met Zorgnet-Icuro, Wachtposten Vlaanderen en BeSEDiM reeds in juni een voorstel uit voor een gedragen en toekomstgericht model dat inzet op samenwerking tussen eerste en tweede lijn, uniforme triage en een helder zorgpad voor patiënten.
De druk op de eerstelijnszorg en de spoeddiensten neemt toe, en dat leidt steeds vaker tot lokale initiatieven die proberen hierop in te spelen. Op 13 oktober kondigde ZAS Middelheim een proefproject aan waarin patiënten voortaan op afspraak terechtkunnen op de spoeddienst voor niet-levensbedreigende en laagcomplexe medische problemen zoals verstuikingen, snijwonden of rugklachten. Het proefproject beoogt de wachttijden te verkorten en de druk op het zorgpersoneel te verlichten. Patiënten kunnen telefonisch, online of via hun huisarts een afspraak maken, waarna ze door een apart medisch team worden geholpen buiten de klassieke spoedstroom.
Hoewel het initiatief op het eerste gezicht efficiënt lijkt, roept het fundamentele vragen op over de organisatie van niet-planbare zorg in België. Domus Medica publiceerde daarom samen met Zorgnet-Icuro, Wachtposten Vlaanderen en BeSEDiM reeds in juni een voorstel voor een nieuw model van niet-planbare zorg.
Een helder zorgpad via uniforme triage
Centraal in het voorgestelde model staat de invoering van een verplichte en gestandaardiseerde triage. Elk contact met de niet-planbare zorg begint met deze triage, waarbij patiënten een bindend advies krijgen over waar ze het best geholpen worden ongeacht of het gaat om lichamelijke klachten, tandproblemen of psychische nood. Die triage verloopt via twee kanalen: telefonisch via de gekende nummers 112 of 1733, of fysiek aan het onthaal van de spoeddienst, waar triageverpleegkundigen of artsen prioriteren.
Dit zorgt voor een betrouwbaar en uniform zorgpad dat de patiënt naar de juiste zorgverlener leidt, onnodige druk op spoeddiensten vermijdt en het verkeerd gebruik van wachtposten tegengaat.
Samenwerking en afstemming als fundament
Het model pleit voor een uniform en herkenbaar systeem van niet-planbare zorg dat 24/7 werkt en in elke regio op dezelfde manier georganiseerd is. Dat betekent onder meer uniforme openingsuren voor wachtposten, consistente triage (ook tijdens kantooruren) op de spoed en duidelijke afspraken over welke klachten op de eerste of tweede lijn thuishoren. Huisartsen voorzien tijdsloten voor dringende consultaties na triage en kunnen steeds doorverwijzen naar de spoeddienst. Cruciaal is de nauwe samenwerking tussen spoeddiensten en huisartsenwachtposten die samen instaan voor de regionale organisatie van de zorg. Dit vereist overleg, gedeelde protocollen en afstemming met de lokale huisartsenkring. Alleen zo ontstaat een geïntegreerd zorgmodel dat efficiëntie koppelt aan kwaliteit en continuïteit.
Wat nu?
Lokale initiatieven zoals dat van ZAS Middelheim tonen aan dat er nood is aan oplossingen voor de toenemende druk op de zorg. Tegelijk bevestigen ze dat ad-hocoplossingen niet volstaan: het globale landschap van niet-planbare zorg moet structureel hertekend worden. Het voorstel van Domus Medica, Wachtposten Vlaanderen, Zorgnet-Icuro is geen theoretisch kader, maar een gedragen plan dat stap voor stap wordt uitgerold in overleg met partners uit de eerste en tweede lijn. Op dit moment werkt Domus Medica samen met Zorgnet-Icuro, Wachtposten Vlaanderen en BeSEDiM actief aan de implementatie van een gedragen model dat inzet op samenwerking, triage en een helder zorgpad.
Daarnaast zijn we ervan overtuigd dat initiatieven, zoals dat van het ZAS Middelheim, enkel zinvol kunnen zijn wanneer ze plaatsvinden in overleg met de lokale huisartsenkring. De organisatie van niet-planbare zorg op de spoed kan niet losgekoppeld worden van de eerste lijn. Afstemming is geen optie, maar een essentiële voorwaarde voor kwaliteitsvolle zorg.
Maaike Van Overloop
Voorzitter Domus Medica
