Het nieuwe koninklijk besluit over de bekwame helper trad 18 maart in werking. Wat is een bekwame helper en op welke manier kunt u een bekwame helper toestemming geven om verpleegkundige handelingen uit te voeren?
Het koninklijk besluit ‘bekwame helper’ is op 8 maart 2024 in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. De definitie van een bekwame helper is “iemand die de toestemming heeft om in het kader van hulp bij het dagelijks leven van een patiënt bepaalde verpleegkundige handelingen uit te voeren. Dat kan tijdens de uitoefening van het beroep of tijdens een vrijwillige activiteit buiten een zorginstelling. De bekwame helper kan dan voor de patiënt onder bepaalde voorwaarden verpleegkundige handelingen uitvoeren. De patiënt bevindt zich in een stabiele klinische situatie en kan als gevolg van zijn jonge leeftijd of fysieke of psychologische beperking, de handeling niet (meer) zelf uitvoeren.”
Toestemming via een formulier
Om de bepaalde verpleegkundige handelingen te kunnen uitvoeren, dient de bekwame helper toestemming te krijgen. De toestemming aan de bekwame helper voor het uitvoeren van deze verpleegkundige handelingen kan worden gegeven door een arts, verpleegkundige verantwoordelijke voor algemene zorg (VVAZ) of basisverpleegkundige. De toestemming is mogelijk wanneer de delegerende zorgverstrekker de situatie van de patiënt geëvalueerd heeft en wanneer regelmatig een nieuwe evaluatie voorzien wordt.
De toestemming door de delegerend zorgverlener dient via een formulier gegeven te worden.
Het formulier waarmee deze toestemming gegeven kan worden, verschilt wanneer de bekwame helper een opleiding of een instructie nodig heeft om de handelingen uit te kunnen voeren.
- Een opleiding kan door de bekwame helper gevolgd worden op verschillende plaatsen. De opleiding kan bij een onderwijsinstelling, bij de delegerende arts of verpleegkundige gevolgd worden of kan in de basisopleiding van de bekwame helper geïntegreerd worden.
- Een instructie kan worden gebruikt voor bepaalde eenvoudige handelingen. De toestemming die hier gegeven wordt, is niet op naam van één bekwame helper. Er is geen specifieke opleiding nodig om de handeling uit te voeren die via een instructie kan worden gedelegeerd. Wel moeten de schriftelijke instructies van de delegerende arts/ verpleegkundige gevolgd worden.
Domus Medica kaartte de extra administratieve overlast aan bij kabinet Vandenbroucke. Hierdoor is er een werkgroep opgestart om de overlast zoveel als mogelijk te beperken. Domus Medica zit mee aan tafel en zal waken over de administratieve belasting voor een arts.
Uitzonderlijke omstandigheden
Er bestaan enkele uitzonderlijke of tijdelijke omstandigheden waarin een bekwame helper meer handelingen mag stellen:
- De patiënt verlaat tijdelijk en/of uitzonderlijk de verblijfplaats of instelling.
- De gebruikelijke mantelzorger kan tijdelijk en/of uitzonderlijk de nodige handelingen niet stellen en de arts/verpleegkundige van de patiënt kan de zorg niet op zich nemen.
- Een technische handeling kan niet worden gepland of uitgesteld, waardoor de gebruikelijke zorgverlener deze niet op het gepaste moment kan stellen.
Voorwaarden
(bron: Bekwame helper | FOD Volksgezondheid (belgium.be))
Vanaf 18 maart 2024 kan een bekwame helper handelen, wanneer voldaan is aan alle voorwaarden. Enkele voorwaarden werden opgesteld voor het geven van toestemming aan de bekwame helper, wat relevant is voor de behandelende arts of verpleegkundige.
- De patiënt:
- De patiënt bevindt zich buiten een zorgvoorziening of woonzorgcentrum.
- De patiënt bevindt zich in een stabiele klinische situatie.
- De patiënt, of diens wettelijk vertegenwoordiger, geeft schriftelijke toestemming.
- De persoon die de zorg overdraagt:
- De delegerende zorgverstrekker moet een arts, een verpleegkundige verantwoordelijke voor algemene zorg (VVAZ) of een basisverpleegkundige zijn.
- De delegerende zorgverstrekker heeft de situatie en gezondheidstoestand van de patiënt geëvalueerd voor dat hij/zij toelating geeft, en voorziet regelmatig in een nieuwe evaluatie.
- De delegerende zorgverstrekker bepaalt welke technische verpleegkundigen verstrekkingen de bekwame helper kan uitvoeren.
- De bekwame helper:
- De bekwame helper kan de handelingen uitvoeren die worden gedelegeerd. De bekwame helper heeft hiervoor de nodige opleiding of instructie ontvangen om die correct en veilig uit te voeren.
- De bekwame helper moet de ontvangen informatie geheimhouden. De vrijwilligheid is gewaarborgd. Het mag geen plicht zijn om bekwame helper te worden en te blijven. Weigert iemand met een arbeidsovereenkomst om verpleegkundige verstrekkingen als bekwame helper uit te voeren? Dan mag die daarvan geen nadelen ondervinden op het vlak van de voorwaarden rond loon, arbeid en tewerkstelling. Indien de bekwame helper wordt tewerkgesteld op grond van een arbeidsovereenkomst en de technische verstrekkingen uitoefent omwille van zijn/haar tewerkstelling bij een werkgever, wordt een kopie van het document dat de toestemming bevat van de arts, VVAZ of basisverpleegkundige, bezorgd aan en bewaard bij de werkgever.
- De handelingen:
- Dit zijn technische verpleegkundige verstrekkingen die de patiënt als gevolg van zijn jonge leeftijd of fysieke of psychologische beperking, niet (meer) zelf kan uitvoeren.
- Dit zijn verstrekkingen die je aan een bekwame helper mag delegeren (of overdragen).
Interessante links
- KB: publication_bekwame_helper_aidant_proche.pdf (belgium.be)
- Website bekwame helper: Bekwame helper | FOD Volksgezondheid (belgium.be)
- Handelingen toegestaan en niet toegestaan door een bekwame helper: welke_verpleegkundige_verstrekkingen_zijn_toegelaten.docx (live.com)
Lien Geudens
Expertisedomeinverantwoordelijke Praktijkorganisatie