Op de Huisartsenconferentie werd de Carrière-award van Domus Medica uitgereikt door onze voorzitter, dr. Roel Van Giel. Deze symbolische prijs met vingerafdruk ging dit jaar naar dr. Ri De Ridder. Als ex-directeur-generaal van het Riziv heeft hij een onmiskenbare stempel op de huisartsgeneeskunde gedrukt. Dr. Maaike Van Overloop benadrukte in haar laudatio de menselijkheid en solidariteit die Ri De Ridder in de zorg bracht, en hoe hij als een sociaal bewogen huisarts met kennis van zaken het gezondheidssysteem de juiste richting uitstuurde.
Lees hieronder de volledige laudatio of bekijk het filmpje.
Laudatio
Wat zeg je over Ri De Ridder dat nog niemand weet? Hoe kan je in enkele minuten een zo gevulde carrière vol mijlpalen samenvatten? En hoe begin je aan het verhaal van een man die al in 1976 het systeem van prestatiegeneeskunde dat zich op ziekte richt, trachtte te doorbreken toen hij als startende huisarts een wijkgezondheidscentrum oprichtte? Er was nog maar net gevochten voor een ziekteverzekering of enkele revolutionaire Gentenaren kozen voor een gezondheidssysteem, buurtgericht en sociaal, gekoppeld aan een betalingssysteem dat zich daarop richt. In ’76 waren de huidige voorzitter van Domus Medica en de vorige nog niet eens geboren. We kunnen alleen van jullie horen hoe revolutionair het toen was. Maar we voelen het vandaag ook.
Wat vertel je over iemand die negen jaar circuleerde op kabinetten met onder andere Frank Vandenbroucke en die mee dacht over interculturele bemiddeling maar ook de dioxinecrisis overleefde… Tijden waarin wij, de (bijna of net) 40’ers van vandaag, school liepen, universiteiten onveilig maakten en droomden van een wereld waarin alles kon en alles mocht en groei ongelimiteerd en voor iedereen was.
Hoe kan ik twaalf jaar aan de top van het Riziv samenvatten in enkele minuten? Een loopbaan die begon toen ik net huisarts werd. Ri, in mijn ogen, en wellicht in die van elke arts uit mijn generatie, was jij, samen met Jo, het Riziv. Zo was het altijd geweest en zo zou het altijd zijn. De zekerheid dat een sociaal bewogen huisarts met kennis van zaken het gezondheidssysteem de juiste richting zou uitsturen voor de verzekerden in dit land. Schokkend te zien dat er zoiets bestond als 17 april 2018. Een Riziv zonder Ri.
Ik neem vandaag de kans om jouw inzichten over te brengen aan de brede basis die zal instaan voor het uitvoeren van wat zo noodzakelijk is om ons gezondheidszorgsysteem levend te houden. Het eerste inzicht betrof het systeemdenken… Als ik je mag citeren uit je afscheidsspeech in mei, zei je toen:
‘Het kenmerkende aan systemen is de sterke tendens tot zelfbehoud ook wanneer er veel spanning en disfunctie is. En wanneer een verstoring optreedt, doet het systeem er alles aan om terug te keren naar zijn oorspronkelijke toestand.’
Laten we toch maar niet terugkeren naar 2005 toen het Riziv ook zonder Ri het Riziv was. Je sprak over de traagheid van de verandering. Van de erkenning van de wijkgezondheidscentra in ’82 over de studies en audits heen, zijn we 35 jaar later toch aan de eerste voorzichtige herzieningen die het budget beter zullen beheren maar ook de noden van de patiënt beter zal erkennen. De medische huizen verzorgen 10% van de bevolking. Vanuit mijn eigen praktijk ervaar ik de nieuwsgierigheid van de jonge generatie om dit systeem beter te leren kennen. Samen met hen, zullen we op weg gaan naar een systeem dat gebaseerd is op een eerlijke verloning voor inhoud, volume en kwaliteit.
Ri, we nemen dit inzicht mee en zullen erover waken dat het systeem niet vastloopt, niet terugkeert naar zelfbehoud.
Wij, de dokters van vandaag, zullen met de dokters van morgen, jouw weg verder verleggen. Kiezel per kiezel, kassei per kassei, tot de weg draait naar een betaalbare en toegankelijke gezondheidszorg met gelukkige artsen.
Het tweede inzicht was over hoe mensen naar zichzelf en hun gezondheid kijken en ermee omgaan. Zorg moet aansluiten bij mensen en gemeenschappen. De patiënt centraal. Maar dan in het systeem waarin hij of zij functioneert. Spontaan denk ik dan altijd aan de prent van de Canterbury district health board en de King’s fund. Op één van de vele boeiende lezingen tijdens de viering 50 jaar Riziv had Nick Goodwin van de King’s fund de tekening bij. Je kan de patiënt niet centraler zetten. En hoewel de technologie heel dichtbij is met het internet in de huizen van de burgers, valt op de prent ook de interactie tussen mensen op. Het samen deel uit maken van een gemeenschap die zich aanpast aan de mensen die er wonen en leven. Techniek kan zorg niet substitueren.
De eerste stappen zijn gezet. Enerzijds uit noodzaak, de financiële druk op het budget om in evenwicht te blijven, maar anderzijds ook uit aanvoelen van de mensen zelf. Mijn positieve gezondheid is zo’n doorbraak na 16 april. Mensen krijgen een tool om aan artsen duidelijk te maken waar hun knelpunten in het dagelijkse leven zitten en hoe dat impact heeft op hun gezondheid.
Terwijl wij de burgers leren hoe de zorg in zijn werk gaat, krijgen zij een stap om de zorgverstrekkers te leren hoe het leven werkt.
Ri, als huisartsen nemen we ook dit inzicht mee. We erkennen de definitie van gezondheid van Huber als het vermogen van mensen zich aan te passen en de eigen regie te voeren in het licht van fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Zo bekijken we de mensen terug in wat ze zelf belangrijk vinden. In hun dagelijks functioneren, in de wereld waarin ze zich bewegen. In het systeem waarin ze thuis zijn.
Op het moment dat je je derde inzicht bracht, gaf je alvast aan kort te zullen zijn. Ik zal je voorbeeld volgen. Kort en krachtig: solidariteit en het waarmaken van universele solidariteit.
Zorgverstrekkers en beleidsmedewerkers, Ri vraagt ons aandacht te hebben voor het maximin principe: het waarborgen van de beste bescherming voor de zwakste. Als voorzitter van dokters van de wereld geef je hier duidelijk het voorbeeld. We kunnen uiteraard niet allemaal in jouw voetsporen treden, maar laten we hier elke dag bij stilstaan bij elke persoon met een zorgnood die onze hulp wil… En laten we dat doen met het tweede aandachtspunt in solidariteit: mededogen. Laten we, waar het mogelijk is, vanuit ons hart handelen.
Ri, dat bracht jou toen feilloos tot een boodschap die je wou overbrengen aan de vrouw of man die je zou opvolgen.
‘Faites toujours en sorte de pouvoir regarder les citoyens, les assurés, dans les yeux, même si vous n’avez pas de réponse à leurs questions. Restez ouverte ou ouvert à leurs préoccupations.’
‘Blijf er altijd voor zorgen dat je de burgers in de ogen kan kijken ook als je geen antwoord hebt op je vragen. Blijf je openstellen voor wat hen bezighoudt.’
Dat, beste medeburgers, moeten wij samen bewaken. Dat hij of zij die Ri De Ridder opvolgt, deze boodschap blijft meedragen.
Ri, een carrière als de jouwe, noodgedwongen in de spotlights, maar met volle overgave op de barricades, dat kan je alleen maar volhouden als je blijft geloven in morgen. Maar ze kan ook alleen maar waarde dragen als de volgende generaties verder bouwt op wat jij ons bracht.
Mijn oprechte dank voor alle inzichten die je deelde, alle uitdagingen die je ons gaf, alle zorg die je aan zorgen voor gegeven hebt. Als we de toekomst gaan bouwen, doen we dat met jouw stenen. Kiezeltjes, kasseien en wie weet ook een aangenaam en duurzaam fietspad in plaats van een hoge snelheidsbaan.
Dr. Maaike Van Overloop,
Bestuurslid en oud-voorzitter Domus Medica
