Of we willen of niet, golven van verandering komen eraan en dwingen tot anticiperende actie. Waar in het visiedocument ‘Huisarts 2030’ wordt stilgestaan bij veranderingen op velerlei vlak – onder andere demogafie, economie en ecologie – focussen we hier specifiek op technologie. Anno 2030 zal gezondheidstechnologie alomtegenwoordig zijn. Vandaag zijn vele huisartsen echter nog afwachtend of zelfs afkerend: enerzijds omdat de kwaliteit van huidige toepassingen op meerdere fronten vaak nog te wensen overlaat, en anderzijds omdat men nog onvoldoende de meerwaarde voor de praktijk inziet.
Technologie: mogelijkheden vs. moeilijkheden
Technologie dringt stilaan door in alle sectoren: applicaties op smartphones, wearables met ingebouwde sensoren, domotica, omgevingen met virtual of augmented reality, biotechnologie en robotica. Met nieuwe mogelijkheden op tal van terreinen valt de impact van technologie op de samenleving niet te onderschatten. Zo ook in de gezondheidszorg, zowel voor zorgverlener als patiënt. Nieuwe technologieën openen meer dan eens de weg naar nieuwe behandelingen of mogelijkheden om patiënten op te volgen. Ook op vlak van gezondheidsbevordering en preventie kunnen dergelijke technologieën een waardevolle bijdrage leveren.
Bij het (al dan niet) toepassen van nieuwe technologieën wordt zowel bij zorgverleners als bij patiënten een digitale kloof zichtbaar. Het is daarom belangrijk dat bij beide groepen wordt geïnvesteerd in het vergroten van digitale geletterdheid, zowel op vlak van mogelijkheden als op vlak van gevaren en risico’s. Door patiënten en zorgverleners actief te betrekken in co-creatie, evolueert nieuwe technologie naar gebruiksvriendelijke zorgoplossingen die aansluiten bij de behoeften en wensen van beide gebruikersgroepen.
Datamanagement
Medische dossiers – zowel van de huisarts als van andere zorgverleners – zijn een waardevolle bron van informatie. Dankzij slimme applicaties en wearables ontstaan bijkomend enorme hoeveelheden data over gezondheid, levensstijl en context. Denk maar aan continue metingen van vitale waarden, beweeg- en voedingspatronen, en informatie over luchtverontreiniging in de leefomgeving. Continue en fijnmazige metingen, realtime datadoorstroming, combinatie van verschillende databronnen en patroonherkenning met behulp van artificial intelligence bieden nieuwe mogelijkheden voor de huisarts om zorg effectiever, efficiënter en meer pro-actief te organiseren.
Dergelijke technologie zorgt er bovendien voor dat patiënten – die anno 2030 meer empowered zijn en mede verantwoordelijkheid nemen voor de eigen gezondheid – in toenemende mate zelf hun gezondheidsevolutie kunnen kwantificeren en bijsturen. Zo kunnen patiënten via een tool als de Gezondheidsgids zelf eventuele gezondheidsrisico’s in kaart brengen, via telemonitoring apps vitale parameters opvolgen en symptomen registreren en met behulp van (gevalideerde) applicaties werken aan een gezondere levensstijl.
Rondom de huisarts ontstaat een rijk datalandschap, gegenereerd door de patiënt zelf en zijn omgeving, door de eigen praktijk en andere zorgactoren, door onderzoekscentra en commerciële spelers. De verschillende soorten beschikbare data op doordachte wijze gebruiken op niveau van de individuele patiënt en de praktijkpopulatie, rendeert zowel voor kwaliteitsvolle patiëntenzorg als voor een optimale praktijkvoering. Juiste keuzes op vlak van datamanagement – in huis of extern – zijn hierin cruciaal en dienen hand in hand te gaan met nieuwe wettelijke en ethische kaders.
Preventie en populatiemanagement
Voorkomen is beter dan genezen, dus vanzelfsprekend draagt de huisarts preventie hoog in het vaandel. Een voorbeeld hiervan is de manier waarop huisartsen dankzij datamanagement en patroonherkenning pro-actief te werk kunnen gaan bij bijvoorbeeld vaccinatie, osteoporose, erfelijke aandoeningen, etc. Naast deze medische insteek wordt ook in de brede samenleving een gezonde levensstijl nagestreefd. Overheden organiseren campagnes omtrent gezondheid en actieve participatie, technologiebedrijven promoten oplossingen voor medicatietrouw en valpreventie, en sectoren zoals supermarkten en de voedingsindustrie zetten in op gezonde voeding. Ook de impact van de leef- en werkomgeving op fysieke en mentale gezondheid wordt steeds meer onderkend. De uitdaging voor huisartsen is dan ook hoe in te pikken op deze evolutie naar preventie en levensstijlsturing en hoe patiënten te adviseren welke de juiste of meest effectieve handelingen zijn in een zee van keuzemogelijkheden.
Dankzij de sterke vertrouwensrelatie tussen huisarts en patiënt – ook op vlak van databeheer – heeft de huisartsensector een sterke informatiepositie. Toegang tot data vertaalt zich naar inzichten in wat er in de samenleving gebeurt en welke gezondheidsvraagstukken een bepaald geografisch gebied te wachten staan. Aan de hand van populatiemanagement is het mogelijk hierop te anticiperen en de eigen werking hierop af te stemmen. Vanuit die sterkte is de sector dan ook goed vertegenwoordigd aan de beleidstafel en heeft ze een belangrijke stem.
Domus Medica wil deze rol bewaken en optimaal benutten in beleid en in de organisatie van zorg. Vanuit dat oogpunt willen wij ons engageren om huisartsenpraktijken wegwijs te maken in de wondere wereld van datamanagement, data en dataoplossingen naar waarde leren schatten en een kritische blik ontwikkelen op het werk van andere dienstverleners in het veld van datamanagement.
Zie ook: Huisarts 2030 - Visiedocument