Persmededeling van Jo Vandeurzen, Vlaams minister van welzijn, volksgezondheid en gezin

21 juni 2013 

Vlaams Bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker start op 1 oktober

Dikkedarmkanker is in Vlaanderen bij mannen de derde en bij vrouwen de tweede meest voorkomende kanker. Jaarlijks krijgen meer dan 5000 Vlamingen te horen dat ze dikkedarmkanker hebben.  Als dikkedarmkanker vroeg ontdekt wordt is hij beter te behandelen. Ook de kans op overleving stijgt. 

“We starten daarom op 1 oktober met een Vlaams bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker voor mannen en vrouwen van 56 tot en met 74 jaar. Experten zeggen dat we daarmee in Vlaanderen 400 sterfgevallen per jaar kunnen voorkomen”,  zegt minister Vandeurzen. Hij heeft het Centrum voor Kankeropsporing, dat ook de bevolkingsonderzoeken naar borstkanker en baarmoederhalskanker organiseert, opdracht gegeven om dit bevolkingsonderzoek in goede banen te leiden. 

Het onderzoek

Mannen en vrouwen van 56 jaar tot en met 74 jaar zullen om de twee jaar een uitnodiging in de bus krijgen, samen met de test, de immonochemische Fecaal Occult Bloed Test (iFOBT). Dat is momenteel de meest geschikte test voor dikkedarmkankeropsporing. 

De iFOB-test ziet eruit als een cilindervormig buisje met een borsteltje. Iedereen kan de staalname thuis doen: met het borsteltje neem je zelf een stoelgangstaal en stopt dat in het buisje. Dat buisje stuur je in een voorgefrankeerde enveloppe naar het laboratorium. Het labo onderzoekt de stoelgangstalen op bloedsporen. Binnen twee weken krijgen jijzelf en je huisarts het resultaat van deze test. Dit alles is gratis. Als blijkt dat er meer bloed aanwezig is dan normaal, dan betekent dat nog niet dat er sprake is van kanker, maar de huisarts zal dan wel verwijzen naar een specialist voor verder onderzoek. Het gaat hier over een kijkonderzoek van de darm, een zogenaamde coloscopie. 

Een dergelijk grootschalig onderzoek wordt niet zomaar gestart. Aan de basis van dit bevolkingsonderzoek liggen internationale aanbevelingen en de resultaten van een pilootproject in de provincie Antwerpen (gemeenten Borgerhout, Schilde en Vosselaar – 2008-2011). 

De voordelen van een bevolkingsonderzoek wegen op tegen de nadelen. Toch zijn deze er ook en het is belangrijk dat de deelnemers zich daar ook van bewust zijn. In een aantal gevallen zal het resultaat van de test afwijkend zijn zonder dat er iets aan de hand is. Ook zullen tijdens een coloscopie soms poliepen worden weggenomen die nooit tot kanker zouden leiden. Personen bij wie dat gebeurt zijn ten onrechte ongerust gemaakt of behandeld. Het probleem is echter dat de evolutie van darmpoliepen moeilijk vooraf kan ingeschat worden en dat ze daarom vaak preventief worden verwijderd. Ook komt er bij een coloscopie af en toe een verwikkeling voor, bijvoorbeeld een inwendige bloeding. 

De doelgroep: mannen en vrouwen van 56 tot en met 74-jaar

Om de onderzoeken te spreiden en het gezondheidszorgsysteem niet te overbelasten zullen mannen en vrouwen van 56 tot en met 74 jaar niet tegelijk worden uitgenodigd. In 2013 krijgen mannen en vrouwen die 66, 68, 70, 72 en 74 jaar worden een uitnodiging, met een test. In 2014 krijgen mannen en vrouwen die in dat jaar diezelfde leeftijd bereiken rond hun verjaardag een uitnodiging, aangevuld met de 56, 58, 60, 62 en 64-jarigen. Op die manier zal eind 2015 de volledige doelgroep van 56 tot en met 74-jarigen aan bod zijn gekomen. De groep die in 2013 aan bod kwam zal dan ook al een tweede uitnodiging hebben gekregen.

De keuze voor de doelgroep is gebaseerd op een Europese aanbeveling. De Europese Unie beveelt een bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker aan voor alle 50 tot en met 74-jarigen. We volgen deze aanbeveling dus grotendeels. Later wordt beslist of ook 50 tot en met 55-jarigen zullen worden uitgenodigd. We willen eerst kijken hoe het bevolkingsonderzoek verloopt bij  de 56 -74 jarigen: zijn er voldoende deelnemers? Zijn er geen te lange wachttijden voor coloscopies? Is een uitbreiding budgettair haalbaar? 

Dikkedarmkanker

Dikkedarmkanker is de tweede meest voorkomende kanker bij vrouwen (na borstkanker) en de derde meest voorkomende kanker bij mannen (na prostaat- en longkanker).  Jaarlijks overlijden er in Vlaanderen ongeveer 1800 personen aan deze ziekte (in 2010: 1776). 

Het duurt gemiddeld tot 10 jaar vooraleer een poliep, een uitstulping in de wand van de dikke darm, zich ontwikkelt tot een kwaadaardig gezwel. Het voordeel is dat dikkedarmkanker daardoor in veel gevallen vroeg, of zelfs vooraleer het al om kanker gaat, opgespoord kan worden. Als de kanker in een vroeg stadium ontdekt wordt is de overlevingskans 95%. 

Centrum voor Kankeropsporing

Het Centrum voor Kankeropsporing, dat ook de bevolkingsonderzoeken borstkankeropsporing en baarmoederhalskankeropsporing organiseert, verstuurt de uitnodigingen en zorgt ervoor dat alle stappen in dit bevolkingsonderzoek goed verlopen. 

Andere belangrijke spelers zijn de Stichting Kankerregister en het laboratorium dat de stalen onderzoekt, de huisartsen en de gastro-enterologen die zich engageren om van dit bevolkingsonderzoek een succes te maken, en tenslotte ook de mutualiteiten die een belangrijke rol kunnen opnemen door hun leden aan te moedigen om deel te nemen. 

Gezondheidsconferentie: gezondheidswinst door bevolkingsonderzoek naar kanker

Op 14 december 2013 organiseert minister Vandeurzen een gezondheidsconferentie over de drie bevolkingsonderzoeken naar kanker. Hij zal op dat ogenblik een nieuwe Vlaamse gezondheidsdoelstelling  en een eerste aanzet van actieplan voorstellen. De voorbereidingen hiervoor zijn bezig. Iedereen die op één of andere manier betrokken is bij één van de bevolkingsonderzoeken, als wetenschapper, als arts of als (mogelijke) deelnemer, kan meewerken. Zij het in werkgroepen of door het delen van suggesties of ervaringen op het forum dat hiervoor is gecreëerd: www.forum.bevolkingsonderzoek.be. 

Meer info: www.bevolkingsonderzoek.be