De Wet op de patiëntenrechten, die vorig jaar haar twintigste verjaardag vierde, is toe aan modernisering. Het wetsontwerp dat twee professoren in opdracht van Frank Vandenbroucke klaarstoomden, staat op de website van de minister en wacht op feedback en opmerkingen.
Sinds de goedkeuring van de Wet op de patiëntenrechten in 2002 wijzigden zowel de samenleving als het zorglandschap ingrijpend. De patiënt en de omgeving eisen meer dan ooit hun rechten op en zijn mondiger dan bij het begin van het millennium. De gezondheidszorg kende de voorbije twee decennia een evolutie naar meer samenwerking en digitalisering. Met die wijzigingen in het achterhoofd, gaf minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) patiëntenrechtenexperten Tom Goffin (UGent) en Jacqueline Herremans (Balie van Brussel) de opdracht een nieuw ontwerp van wet uit te werken.
Het ontwerp past volgens Vandenbroucke “in een moderne visie op gezondheidzorg waarbij een zorgverstrekker bij een behandeling of onderzoek rekening moet houden met de doelstellingen die mensen in hun leven belangrijk vinden. Vanuit dezelfde opvatting wordt de mogelijkheid van voorafgaande zorgplanning wettelijk verankerd.” Het ontwerp dat Goffin en Herremans schreven, staat momenteel op de website van de minister, die iedereen uitnodigt om feedback en opmerkingen te geven. Dat kan tot 18 april, de Europese Dag van de Rechten van de Patiënt. “Op basis van de feedback wil ik daarna, dit jaar nog, met het best mogelijke ontwerp naar de het parlement trekken”, aldus Frank Vandenbroucke.
In de nog steeds geldende Wet op de patiëntenrechten staan zeven principes centraal: kwaliteitsvolle dienstverlening; vrije keuze van zorgverstrekker; volledige informatie over de gezondheidstoestand; geïnformeerde, vrije toestemming; een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard patiëntendossier; bescherming van het privéleven en intimiteit; en het recht om klacht in te dienen als de patiëntenrechten onvoldoende worden gerespecteerd. “Voor de nieuwe uitdagingen in onze gezondheidszorg is het louter centraal plaatsen van de patiënt via die zeven patiëntenrechten niet langer voldoende”, meent de minister. “Het centraal plaatsen van de patiënt betekent vandaag dat de patiëntenrechten er mee voor moeten zorgen dat de gezondheidszorg plaatsvindt in het belang van de patiënt, samen met de patiënt en door de patiënt.”
‘Patiëntenrechten in het belang van de patiënt’ houdt in dat de zorgverstrekker de patiënt niet enkel ziet als een ‘medische’ patiënt, maar ook als een persoon met eigen voorkeuren, levens- en gezondheidsdoelen. Goffin en Herremans willen daarom in de wet middelen inbouwen waardoor elke tussenkomst van een zorgverstrekker gericht is op het bredere belang van de patiënt. Ze willen onder meer inzetten op doelgerichte zorg als deel van een kwaliteitsvolle dienstverstrekking. Ook de wettelijke verankering van de voorafgaande zorgplanning past in dit kader.
Een middel om ‘patiëntenrechten samen met de patiënt’ vorm te geven, zijn online patiëntenportaals zoals mijngezondheid.be die het mogelijk maken om als patiënt op een flexibele en toegankelijke manier zelf te bepalen op welke manier familie of vrienden kunnen worden betrokken, bijvoorbeeld als vertrouwenspersoon of vertegenwoordiger. De rechten van nabestaanden worden ook versterkt door hen inzage te geven in het patiëntendossier en de mogelijkheid te bieden eventueel klacht in te dienen.
‘Patiëntenrechten door de patiënt’ betekent een vergroting van de transparantie ten aanzien van de patiënt. Een gestructureerde informatiestroom afgestemd op de individuele patiënt laat toe dat de patiënt echt geïnformeerde keuzes kan maken en dat op verschillende niveaus.
Filip Ceulemans
