Dit themadossier bundelt alle relevante informatie met betrekking tot baarmoederhalskankerscreening, zoals het bevolkingsonderzoek, de wetenschappelijke onderbouwing, praktijkinstrumenten en materiaal voor patiënten.
NIEUW: Vanaf 1 januari 2025 wordt de primaire HPV-screening in het Vlaamse screeningsprogramma voor baarmoederhalskanker geïmplementeerd. Lees alles hierover in dit themadossier.
Inhoud
Rol van de huisarts
1. INFORMEERWanneer een patiënt in aanmerking komt voor het afnemen van een uitstrijkje is het belangrijk om na te gaan of uw patiënt goed geïnformeerd is waarom dit uitstrijkje wordt afgenomen en wat de voor- en nadelen zijn hierbij. Op die manier kan de patiënt een geïnformeerde keuze maken of zij wil deelnemen aan dit bevolkingsonderzoek of niet.
Ondersteunende tools om de patiënt te informeren: |
2. UITSTRIJKJE AFNEMENIn kader van het bevolkingsonderzoek wordt de doelgroep uitgenodigd om een uitstrijkje te laten nemen van hun baarmoederhals bij hun huisarts of gynaecoloog. Als huisarts neemt u het uitstrijkje bij uw patiënten af. Aandachtspunten hierbij:
Ondersteunende tools bij het afnemen van het uitstrijkje: |
3. SPREEK UW NIET GESCREENDE GMD-PATIËNTEN AANBijna 12% van de doelgroep liet nog nooit een uitstrijkje afnemen (CvKO, 2022). Als huisarts kan u via het gebruik van een query een lijst generen uit uw GMD van vrouwen die al lange tijd niet gescreend werden op baarmoederhalskanker. Op die manier krijgt u zicht op deze doelgroep en kan u bij gevolg hen informeren over en uitnodigen voor het afnemen van een uitstrijkje in functie van baarmoederhalskankerscreening. |
Nieuwe screeningsbeleid vanaf 1 januari 2025
Vanaf 1 januari 2025 zal de primaire screening voor baarmoederhalskankerscreening voor vrouwen vanaf 30 jaar tot en met 64 jaar wijzigen naar een vijfjaarlijkse primaire HPV test. Deze beslissing is gebaseerd op beschikbaar wetenschappelijk bewijs, variërend van het KCE-rapport uit 2015 KCE Reports 238As) tot zeer recente analyses uitgevoerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC). HPV screening is effectiever aan een lagere kost.
Onder leiding van Sciensano werd een bundeling gemaakt met (praktische) handvaten over de veranderingen in het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskankerscreening ingaande op 1 januari 2025. Hieronder kan u dit raadplegen:
Naar aanleiding van de verandering in het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskankerscreening vanaf 1 januari 2025 werkte Domus Medica mee aan de HPV webportal gelanceerd door Sciensano. Op deze webpagina wordt alle informatie rond de nieuwe primaire HPV-screening gebundeld voor zowel hulpverleners als burgers.
In Vlaanderen is het Centrum voor Kankersopsporing (CvKO) verantwoordelijk voor de bevolkingsonderzoeken naar kanker, dus ook naar baarmoederhalskankerscreening. CvKO informeert de doelgroep over het onderzoek, en nodigt de doelgroep uit voor een preventieve baarmoederhalskankerscreening aan de hand van een uitstrijkje bij hun huisarts of gynaecoloog. CvKO bundelt alle (praktische) informatie en tools rond baarmoederhalskankerscreening op hun website. |
Wat verandert er voor de huisarts?
Onderstaande tabel vat dit samen:
| Vrouwen van 25 tot en met 29 jaar | Vrouwen van 30 tot en met 64 jaar | |
| Frequentie primaire screening | Elke 3 kalenderjaren | NIEUW: Elke 5 kalenderjaren |
| Primaire screening | Cytologie | NIEUW: HPV screening |
| Reflextest (bij afwijkende resultaten van de primaire screening) | HPV test | Cytologie |
| Screenings- algoritme | Zie flowcharts. | |
| Centrum voor Kankeropsporing stuurt het resultaat | NIEUW: In de loop van 2025 (zodra het CvKO de resultaten doorkrijgt van het BCR – Belgian Cancer Registry) ontvangt de GMD -houdende huisarts op gestructureerde wijze in het EMD de uitslag van alle screeningsuitstrijkjes, samen met het eindadvies (normaal screeningschema/onmiddellijke verwijzing naar colposcopie/nieuwe staalafname nodig/ herhaal het uitstrijkje na 12 maanden).
| |
| Vergoedingen | NIEUW: Verschillende nomenclatuurcodes werden toegevoegd of aangepast. Zie nomenclatuurcodes. | |
| Staalafname | Stalen worden nog steeds op dezelfde manier afgenomen. TIP: Om te voorkomen dat na een positieve primaire screeningstest opnieuw een uitstrijkje moet worden genomen bij de vrouw, gebruikt u als afnemer best een specifieke cervixwisser/brush met een bijbehorend flesje met vloeistof waarin de endocervicale cellen worden bewaard, zodat beide onderzoeken (primaire screening en reflextriage) op hetzelfde staal kunnen worden uitgevoerd. | |
| Stalen opsturen naar labo | Stalen kunnen nog steeds opgestuurd worden naar uw gebruikelijk labo voor pathologische anatomie of klinische biologie. Indien het labo de nodige test(en) niet kan uitvoeren of niet voldoende geaccrediteerd is hiervoor, dan is ligt de verantwoordelijkheid bij het labo om dit staal door te sturen naar een ander labo. | |
| Resultaat beschikbaar voor de deelnemer | Het CvKO stuurt geen resultaat naar de deelnemer zelf. De huisarts dient met de deelnemer te bespreken hoe en wanneer ze het resultaat kan verwachten. NIEUW: In de loop van 2025 (zodra het CvKO de resultaten doorkrijgt van het BCR – Belgian Cancer Registry) wordt het ook mogelijk dat de deelnemer dit zelf kan opzoeken op mijngezondheid.be. Bij afwijkende primaire test dient er een reflextest te gebeuren. De resultaten van de reflextest worden overgemaakt aan de zorgverlener die de primaire screeningstest heeft uitgevoerd | |
! In beide leeftijdscategorieën is co-testing (zowel cytologie als HPV-test) niet aangewezen. Net zoals in de huidige situatie wordt het oneigenlijk gebruik van co-testing aangerekend aan de patiënte zelf. U bent haar verplicht dit te melden voor afname van het uitstrijkje en hiervoor goedkeuring te verkrijgen van haar.
Wat verandert er voor de doelgroep?
Onderstaande tabel vat samen wat er voor de doelgroep verandert:
| Vrouw van 25 tot en met 29 jaar | Vrouw van 30 tot en met 64 jaar | |
| CvKO stuurt uitnodiging | Elke 3 kalenderjaren | NIEUW: Elke 5 kalenderjaren |
| Recht op volledige terugbetaling van primaire screening | Elke 3 kalenderjaren | NIEUW: Elke 5 kalenderjaren |
| Uitnodiging wordt verstuurd naar | My Ebox . Indien deze niet geactiveerd is, wordt de uitnodiging per post verzonden. | |
| Resultaat beschikbaar voor de deelnemer | Het CvKO stuurt geen resultaat naar de deelnemer zelf. De huisarts dient met de deelnemer te bespreken hoe en wanneer ze het resultaat kan verwachten. NIEUW: In de loop van 2025 (zodra het CvKO de resultaten doorkrijgt van het BCR – Belgian Cancer Registry) kan de deelnemer dit zelf kan opzoeken op mijngezondheid.be. | |
Voor vrouwen jonger dan 25 jaar: wordt geen screening voor baarmoederhalskanker aangewezen, en wordt dit dus ook niet terugbetaald (tenzij voor hoog risicogroepen).
Voor vrouwen ≥ 65 jaar: als de afgelopen 10 jaar geen screening werd terugbetaald, wordt een éénmalige co-testing (cytologie en hpv-screening) aangewezen.
Wat verandert er voor vrouwen in opvolging, met symptomen of hoog risicogroepen?
| Type test | Frequentie terugbetaling | Notificatie adviserende arts | |
| DES AIS | Cotesting (cytologie + HPV) | Geen beperking Aanbeveling: jaarlijks | Notificatie met terugbetaling van de vereiste testen |
| Andere (met immuundeficiëntie) | HPV-test of cytologie, afhankelijk van de leeftijd | Geen beperking Aanbeveling: Driejaarlijkse HPV-test of jaarlijkse cytologie, afhankelijk van de leeftijd◊ | Notificatie met terugbetaling van de vereiste testen |
Praktijktools voor de huisartsenpraktijk: Flowcharts
Hieronder kan u verschillende flowcharts downloaden die het screeningsalgoritme weergeven per doelgroep. Deze flowcharts geven aan wat u dient te doen bij welke resultaten.
| 25-29jaar: screening algemene bevolking | 3-jaarlijkse cytologie | |
| 30-64jaar: screening algemene bevolking | 5-jaarlijkse HPV-test | |
| 21-29jaar: screening populatie met verzwakt immuunsysteem | Jaarlijkse cytologie | |
| >= 30 jaar: screening populatie met verzwakt immuunsysteem | 3-jaarlijkse HPV-test |
Nomenclatuur
Vanaf 1 januari 2025 is er ook een extra nomenclatuurcode voor de afname van de wisser bij symptomen of hoogrisicogroepen naast de twee bestaande codes voor screening en opvolging. Deze kan u in onderstaande tabel terugvinden of op de website van het RIZIV.
| 1 | Screening | 114030-114041 |
| 2 | Follow-up: diagnostisch/therapeutisch | 114170-114181 |
| 3 | NIEUW: klinisch/diagnostisch + risicogroepen | 114192-114203 |
Indien er wordt getest buiten het reguliere testschema, bv. bij symptomen, bij hoogrisicogroepen of bij tijdelijk hoog risico, dan moet de voorschrijvende arts een notificatieformulier bezorgen aan de verzekeringsinstelling van de verzekerde.
Eigen bijdragen en supplementen:
Het Koninklijk Besluit van 24 oktober 2017 (BS 30/10/2017, numac 2017013750) bepaalt dat er geen supplementen in rekening worden gebracht voor medische diensten die worden verleend in het kader van georganiseerde screeningsprogramma's. Als onderdeel van primaire screening is het doel de eigen bijdrage (alleen voor het doktersconsult) te beperken om de drempel voor deelname zo laag mogelijk te houden.
Overgangsregeling:
Volgens de RIZIV/INAMI-nomenclatuur stappen alle verzekerden van 30 tot 64 jaar drie jaar na de laatste terugbetaalde test voor baarmoederhalskankerscreening in het nieuwe systeem. Ze hebben dan recht op een terugbetaalde HPV-test, die vanaf dat moment om de vijf jaar wordt herhaald.
Hoewel de nomenclatuur een HPV-test toestaat voor elke vrouw van 30-64 jaar na 3 jaar, ongeacht de vorige test (cytologie of HPV), willen de experts rekening houden met eerdere HPV-testresultaten. Dit betekent dat vrouwen met een eerder negatief reflex-HPV-testresultaat of een niet-terugbetaald negatief HPV-testresultaat (en normale cytologie) pas voor de volgende screeningsronde na 5 jaar geadviseerd moeten worden.
Cotesting is niet aangewezen
Sinds 1 januari is het nieuwe screeningsbeleid voor baarmoederhalskanker van kracht. ‘Co-testing’ (cytologisch onderzoek + HPV-test) is hier niet in opgenomen, ongeacht het HPV-resultaat. Toch voeren sommige laboratoria dit uit of promoten het. Domus Medica keurt deze praktijk af en roept op om hier niet aan mee te werken.
Het screeningsuitstrijkje binnen het bevolkingsonderzoek is gratis (de consultatie bij de huisarts of gynaecoloog valt wel onder het remgeld). Co-testing wordt in geen enkele leeftijdsgroep aanbevolen. Als een arts dit toch aanvraagt, zijn de kosten volledig voor de patiënt.
Krijgt uw patiënt een labofactuur en weet ze niet waarom?
Laat haar contact opnemen met het Centrum voor Kankeropsporing (CvKO):
📞 0800 60 160
📧 info@bevolkingsonderzoek.be
Belangrijk: de patiënt geeft haar contactgegevens en de factuur door. Het CvKO vraagt vervolgens toestemming om het labo namens haar te contacteren. Ze blijft gedurende het hele proces op de hoogte.
Webinar, cijfers, onderzoeken en literatuur
Webinar, cijfers voor mijn gemeente, lopende onderzoeken en relevante literatuurOp 19 november 2024 vond ons webinar over het 'nieuw HPV-screeningsbeleid en HPV-vaccinatie' plaats. Wil u deze opname herbekijken? Wil u meer weten over de dekkingsgraad in de gemeente waar uw huisartsenpraktijk is gelokaliseerd? Wil u meer te weten komen over de lopende onderzoeken rond baarmoederhalskankerscreening in Vlaanderen? Ontdek relevante literatuur rond baarmoederhalskankerscreening.
Klik hier voor het webinar, cijfers, onderzoeken en literatuur |