STAP 3: Medische (preventief) zorgaanbod

Inhoud

Algemeen
Acute zorgvraag
Medische intake
Basisvaccinatie
COVID-vaccinatie (via bestaande vaccinatiecentra)
Tuberculose-screening
Zwangerschapsbegeleiding en -opvolging (ook na bevalling)
Aandachtspunten
Goede praktijken: Medische (preventief) zorgaanbod
Aanvullende informatie over het medisch zorgaanbod voor zorgverleners

Algemeen

Praktische tools voor zorgprofessionals over de preventie en controle van infectieziekten zijn beschikbaar via de website van het Agentschap Zorg en Gezondheid. 

Acute zorgvraag

Het is eerst en vooral belangrijk om na te vragen en in te gaan op de acute zorgvraag van de Oekraïense ontheemde. 

Wees hierbij alert voor alarmsymptomen van meldingsplichtige infectieziekten (TBC, mazelen, schurft, ... ). 

Het overzicht van (meldingsplichtige) infectieziekten en bijhorende richtlijnen is te raadplegen via de website van het Agentschap Zorg en Gezondheid.

Medische intake

Essentiële elementen van deze medische intake zijn: 

  • Aandachtig zijn voor verderzetten van medicatie die niet onderbroken mag worden (behandeling van tuberculose, HIV, ... en chronische medicatie) 
  • Navragen of de persoon zwanger is
  • Inventariseren van medische antecedenten, ziektebeelden, contra-indicaties (allergie, ...) 
  • Alert zijn voor (acute) psychosociale noden (zie verder) 

Hulpmiddelen bij medische intake

  • Voorbeeld van een template als leidraad bij medische intake: Bijlage 6.4. uit generiek draaiboek zorgpunt
  • Samenvattende checklijst Domus Medica voor preventie en continuïteit van behandeling van (infectie)ziekten:

Basisvaccinatie

Motivatie voor basisvaccinatie

Lage vaccinatiegraad (zeker in de periode 2008 – 2017), hoge besmettelijkheid en/of ernstige ziektelast van infecties. Vervolledigen van vaccinatieschema beschermt zowel ontheemden zelf als de maatschappij. Wees extra aandachtig voor lage vaccinatiegraad in collectieve huisvesting. 

Waarom is vaccinatie zo belangrijk? Kind en Gezin biedt hierover een folder aan zowel in het Nederlands als het Oekraïens. 

Wanneer vaccins aanbieden en prioriteit van te zetten vaccins

Keuze bij prioritisatie van verschillende basisvaccins

  1. Mazelen, rubella, bof (uitgezonderd zwangeren)!
    De wereldwijde afname van de kindervaccinatiegraad tijdens de pandemie, vormt de kroniek van de aangekondigde mazelenepidemie in heel wat landen. In Indië misten 2.6 miljoen kinderen hun vaccinatie in 2020. In 2021, waren dit er wereldwijd 40 miljoen! Vluchtelingen en asielzoekers die vaak een onvolledig vaccinatiestatus hebben, kunnen een bron vormen voor mazeleninfecties.
    Een antwoord hierop is zorgen dat we in België goed voorbereid zijn, met een hoge vaccinatiegraad bij kinderen, een aanbod van inhaalvaccinatie voor volwassenen waar nodig, en een aanbod op maat voor asielzoekers en vluchtelingen. Prof. Dr. Pierre Van Damme geeft u in een korte kennisclip een korte update over mazelenvaccinatie.
     
  2. Polio, verplicht tot leeftijd van 18 maanden. Daarna STERK AANBEVOLEN (conform eradicatiedoelstelling polio vanuit WHO, zie ook meer informatie via https://www.wanda.be/nl/).  
  3. Kinkhoest, pertussis, tetanus (geïncludeerd in basis- en inhaalvaccinaties in Vlaanderen) 

Afweging voor toediening van vaccins tijdens eerste zorgcontact: 
Hoe sneller de vaccinatiegraad opgetrokken wordt, hoe kleiner het risico op (cluster-)uitbraken. Elk zorgcontact is hiervoor een kans, ook het eerste.  
Het kan nodig zijn om toediening van vaccins uit te stellen tijdens een eerste zorgcontact, omdat het opbouwen van vertrouwen een hogere prioriteit krijgt. Tijdens volgende zorgcontacten dient vaccinatie opnieuw aangeboden te worden. 

Hulpmiddelen bij basisvaccinatie

Gelieve ermee rekening te houden dat voor het vaccinatieprogramma in Vlaanderen Triaxis vanaf 1 juli wordt vervangen door Boostrix. De indicatie is voor beide vaccins dezelfde. 

COVID-vaccinatie (via bestaande vaccinatiecentra)

Motivatie voor COVID-vaccinatie

De vaccinatiegraad in Oekraïne is erg laag. Op 20 februari 2022 was slechts 33,4% van de Oekraïense bevolking volledig gevaccineerd tegen covid-19 en slechts 1,5% kreeg een booster dosis. Streven naar een optimalisatie van de vaccinatiegraad is noodzakelijk, in het bijzonder in collectieve huisvesting. Het kan belangrijk zijn om te vermelden dat de Covid-vaccins die toegediend worden, EMA-geregistreerde vaccins zijn.  

Procedure voor COVID-vaccinatie 

  • Bij RRN/BIS-nr + verblijfplaats: automatische uitnodiging vaccinatiecentrum
  • Bij BIS-nr zonder verblijfsplaats: op eigen initiatief naar vaccinatiecentrum
    De Oekraïense versie voor de uitnodiging voor COVID-vaccinatie is beschikbaar via laatjevaccineren.be

COVID-teststrategie 

Bij opvang van ontheemden in collectieve huisvesting, in het bijzonder bij gelijktijdige aanwezigheid van een kwetsbare populatie (oa WZC), is voorafgaande testing sterk aanbevolen. 

Tuberculose-screening

Motivatie voor screening

  • De incidentie van tuberculose in Oekraïne (2020) bedraagt 73/100.000 inwoners. Dit is ongeveer 10 x hoger dan de gemiddelde incidentie van tuberculose in België (7,7/100.000 inwoners). Gezien de moeilijke omstandigheden waarin deze bevolking zich bevindt, verwacht men dat de incidentie zal toenemen.
  • Oekraïne behoort tot de TOP 10 van de wereld voor wat betreft resistentie tegen de klassieke tuberculostatica. Het aandeel multiresistente (MDR) tuberculose gevallen voor Oekraïne wordt geschat op 27%. De behandeling van multiresistente tuberculose gaat gepaard met een heel hoge humane en maatschappelijke kost (dure medicatie, lange ziekenhuisopnames, …). 
  • Een screening om actieve besmettelijke tuberculose zo snel mogelijk op te sporen en adequaat te behandelen, is niet enkel in het belang van de ontheemden zelf, maar ook in het belang van hun directe omgeving (bv. gastgezinnen…). 

Hulpmiddelen bij tuberculose-screening

Zwangerschapsbegeleiding en -opvolging (ook na bevalling)

Motivatie 

Omdat een zwangerschap in Oekraïne pas in een gevorderd stadium wordt opgevolgd, is het belangrijk om actief naar zwangerschap te peilen in functie van optimale opvolging en begeleiding. 

Hulpmiddelen bij zwangerschapsbegeleiding en -opvolging (ook na bevalling) van Oekraïense ontheemden zijn beschikbaar via: 

  • Initiatieven van vroedvrouwen en nuttige informatie voor vroedvrouwenzorg via vroedvrouwen.be
  • Communicatiemateriaal en tools van Opgroeien (Nederlands, Oekraïens) via opgroeien.be
  • Informatie over zwangerschap en geboorte (Nederlands) via Vlaanderen.be
  • Bevallingskaarten met alarmsignalen (in het Nederlands en Oekraïens) van de Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV)

 

  • Informatie over borstvoeding via eerstelijnszones (Oekraïens)

Aandachtspunten

Rabiës: 

Aandacht voor rabiës in gastgezinnen met Oekraïense en Vlaamse huisdieren. 
Het FAVV raadt gastgezinnen in België aan hun eigen honden, katten en fretten die in contact zouden komen met huisdieren van Oekraïense vluchtelingen te vaccineren tegen hondsdolheid, zeker als de huisdieren afkomstig uit Oekraïne bij aankomst niet in orde waren met de vaccinatie. Het FAVV zal een vast deel van de vaccinatiekosten betalen en Sciensano zal de test op antilichamen tegen hondsdolheid gratis uitvoeren als dat nodig is. De Belgische dierenartsen zijn hierover geïnformeerd. 

Hepatitis A: 

Verhoogde waakzaamheid voor hepatitis A is op zijn plaats. In het bijzonder in collectieve huisvesting met potentieel risico van verspreiding via gecontamineerd voedsel. 

Scabiës: 

Verhoogde waakzaamheid voor scabiës is nodig, mede gezien hun potentieel snelle verspreiding in collectieve huisvesting. 

Goede praktijken: Medische (preventief) zorgaanbod

Intake en anamnese

Door voldoende voorbereidingstijd en naverwerkingstijd te voorzien, kan u de duurtijd van de anamnese door de arts reduceren. 

  • Bereid het consult administratief voor
    • Patiënt op voorhand aanmaken in het softwarepakket 
    • Preventief dossier op voorhand in orde maken
  • Maak een papieren dossier aan 
  • Werk met tolken
  • Maak gebruik van onthaal, verpleegkundige, ...
  • Maak gebruik van de tijd in de wachtzaal (medische fiche al invullen, ...)
  • Reduceer no-shows
    • Spreek mensen aan die niet naar de afspraak kwamen en plan een nieuwe afspraak in
    • Voorzie een begeleider (van nooddorp of collectiviteit) die met de mensen mee gaat voor eerste medische intake

Vaccinatie

Omwille van culturele redenen is de vaccinatiebereidheid in het algemeen lager dan in België.  Er zijn een aantal andere manieren waardoor u een hogere vaccinatiegraad kan bereiken. 

  • Organiseer informatiesessies rond het belang van vaccinatie.
  • Laat een arts/verpleegkundige het belang van vaccins toelichten. Neem hiervoor de nodige tijd en hanteer een relatief kordate aanpak (zonder te verplichten).
  • Spreek mensen aan op hun burgerzin.
  • Het poliovaccin bij kinderen kan een ingangspoort zijn om te overtuigen voor andere vaccins. 
  • Heeft iemand twijfel, geef dan mee dat die persoon steeds welkom is voor een vervolggesprek.
  • Creeër een vertrouwensrelatie. 
  • Verminder het risico op no-show door het vaccin onmiddellijk te zetten. 

TBC-screening 

Verklein de drempels om tot TBC-screening over te gaan. 

  • Tracht de periode tussen de medische intake en de RX zo kort mogelijk te houden. 
  • Tracht de fysieke afstand tot het ziekenhuis zo klein mogelijk te houden. Gebrek aan vervoer kan een drempel zijn. 

Meer informatie? 

 

Aanvullende informatie over het medisch zorgaanbod voor zorgverleners

Publicatie datum
19 mei 2022
Revisiedatum
10 jan 2023